«نقش اقتصاد» از نقش پررنگ چین در سرمایه گذاری حوزه خلیج فارس گزارش می دهد: سهم اندک ایران در بهره وری از انرژی های تجدید پذیر

محمد ارفع روزنامه نگار: پیشروی در مسیر ایجاد و بهره‌وری از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند چشم‌انداز زیرساخت‌های صنعتی و اقتصادی هر کشوری را در برابر بحران‌های ناگهانی موجود از خطر حفظ کرده و مانع از توقف پیشرفت و توسعه آن شود. انرژی خورشیدی یکی از همان فرصت‌هایی است که کشورهای دارای موقعیت جغرافیایی گرم و خشک که تابش نور خورشید قابل‌قبول و تقریباً زیادی دارند، می‌توانند از آن در جهت تأمین برق موردنیاز بسیاری از مراکز و سازمان‌های مهم خود استفاده کنند.

یکی از آن کشورها ایران است؛ کشوری با ظرفیت بسیار بالای جذب نور خورشید که متاسفانه به اندازه مورد نیاز از ان استفاده نشده است و چه بسا اگر در این حوزه سرمایه گذاری صورت می‌گرفت و امروزه مورد بهره برداری رسیده بود احتمال داشت که کمتر از این روزها ناترازی برق در کشور وجود داشته باشد.

تولید برق با پنل‌های خورشیدی از راهکارهای جهانی برای تأمین برق موردنیاز کشورهاست، که دولت شهید رئیسی نیز هم با توسعه کارخانجات تولید صفحات خورشیدی به‌دنبال استفاده حداکثری از انرژی‌های تجدیدپذیر بوده و برقراری 8 هزار مگاوات برق خورشیدی تا سال 1407 برنامه‌ریزی کرده است.

تعداد مشترکان مصرف برق خانگی در انتهای سال 1402 به بیش‌از 32 میلیون مشترک رسید و طی پنج سال آینده نیز این رقم به حدود 36‌ میلیون مشترک خواهد رسید. همچنین برق بسیاری از کشاورزان و کارگاه‌های صنعتی در فصول گرم سال قطع می‌شود که ناشی از کمبود تولید برق در کشور است. یکی از راه‌های تأمین برق، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند پنل‌های خورشیدی است، به‌نحوی که یک پنل خورشیدی با ظرفیت یک‌کیلووات در اغلب نقاط جغرافیایی ایران سالانه می‌تواند یک‌هزار و 500 کیلوات‌ساعت و به مدت 20 سال برق تولید کند.متخصصان کشور اذعان دارند که ایران با وجود 300 روز آفتابی در بیش‌از دوسوم آن و متوسط تابش 5, 5 – 4, 5 کیلووات ساعت بر مترمربع در روز، یکی از کشورهای با ظرفیت بالا در زمینهٔ تولید انرژی خورشیدی است. بر اساس آمارهای بین‌المللی، میزان تابش خورشید و کریدورهای بادی متعدد موجود در ایران بالاتر از میانگین کشورهای اروپایی فعال در این حوزه است که نشان‌دهندهٔ استعداد و پتانسیل فوق‌العاده ایران در تأمین انرژی‌های نو است. همچنین مطالعات موسسه DLR آلمان نشان می‌دهد، در مساحتی بیش‌از 2 هزار کیلومترمربع امکان نصب بیش‌از 60 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی خورشیدی وجود دارد. بر این اساس اگر مساحتی معادل 100×100 کیلومترمربع زمین را به ساخت نیروگاه خورشیدی فتوولتائیک اختصاص دهیم، برق تولیدی آن معادل کل تولید برق ایران در سال 1389 یعنی حدود 40 هزار مگاوات خواهد بود.استفاده از پنل‌های خورشیدی، قدمتی حدود 30 ساله در کشورمان دارد. در ابتدا اداره کل انرژی‌های نو با حضور افراد فرهیخته و متخصص در وزارت نیرو شکل گرفت و اولین پروژه خورشیدی ایران در طالقان کلید خورد. این پروژه در سال 1375 آغاز به‌کار کرد و در سال 1384 افتتاح شد. این نیروگاه 30 کیلوواتی، شامل 684 پنل خورشیدی 45 واتی است که ساخت شرکت فیبر نوری ایران بوده است.سهم تولید برق خورشیدی در کشور کمتر از یک‌درصد بود اما تاکنون نیروگاه‌های خورشیدی با تولید حدود 455 مگاوات برق، سهم 50 درصدی از مجموع برق تولیدی انرژی‌های تجدیدپذیر کشور را به خود اختصاص داده‌اند. گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران نشان می‌دهد که در مهرماه سال گذشته (1402) مجموع نیروگاه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر کشورمان به عدد 904.07 مگاوات رسید که سهم نیروگاه‌های خورشیدی 455.5 مگاوات بود. از آن‌جایی که سال گذشته روزانه بیش از 58 هزار مگاوات برق تولید می‌شد، می‌توان به این نتیجه رسید که سهم تولید برق از انرژی خورشیدی در کشورمان کمتر از یک درصد بود که نشان دهنده عقب افتادگی در این حوزه است در حالی که کشورهای دیگر خاورمیانه در تلاش هستند تا نیروگاه‌های برق خورشیدی را با استفاده از سرمایه‌های کشورهایی چون چین افزایش دهند تا پیش از این شرکت‌های امریکایی بودند که در این حوزه در کشورهای خاورمیانه فعالیت داشتند و با توجه به تحریم‌های موجود انتظار نمی‌رفت که سرمایه گذاری در کشور ما داشته باشند اما جای تعجب است که کشور دوست و برادر چین چرا به جای ورود به بازار ایران کشورهای دیگر خاورمیانه را ترجیح داده است.چین این روزها در حال سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه انرژی‌های پاک در خاورمیانه از جمله انرژی خورشیدی است. با موانع تجاری اروپا و ایالات متحده در برابر واردات تجهیزات انرژی خورشیدی چین، خاورمیانه که در حال حاضر به سمت تحول انرژی پاک در حال حرکت است و از روابط تجاری خوبی با چین برخوردار است، به عنوان یک خروجی حیاتی برای توسعه ظرفیت خورشیدی چین ظاهر شده است.

بنا به گزارش دیجیت تایمز، یکی دیگر از عوامل ارتقای صنعت خورشیدی در چین، کشورهای حوزه خلیج فارس است. البته اتکای تاریخی خاورمیانه به نفت و گاز طبیعی به عنوان منابع اولیه انرژی منجر به تأخیر در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شود. با این حال، با تشدید فوریت اهداف کربن‌زدایی، کشورهای خاورمیانه نیاز به سرعت بخشیدن به انتقال خود به منابع انرژی پاک را تشخیص داده‌اند. به عنوان مثال، امارات متحده عربی قصد دارد تا سال 2050 سهم انرژی پاک را به 50 درصد بر اساس «استراتژی انرژی 2050» خود افزایش دهد و تا سال 2050 انتشار گازهای گلخانه‌ای را به صفر برسد. به طور مشابه، «چشم‌انداز 2030» عربستان سعودی با هدف افزایش سهم صادرات غیرنفتی به تولید ناخالص داخلی از 16 درصد به 50 درصد تا سال 2030، به دنبال افزایش شش برابری درآمد غیرنفتی با انرژی خورشیدی به‌عنوان یک حوزه اصلی تمرکز است. هرچند که برخی کارشناسان معتقدند که تمرکزگذاری برنامه‌های چشم‌انداز ریاض تا حدودی با واقعیت فاصله دارد.از سال 2022 تا 2023، صادرات ماژول‌های خورشیدی چین به خاورمیانه و شمال آفریقا با رشد سریع در عربستان سعودی و امارات متحده عربی از 10 گیگاوات فراتر رفت. تنها در چهار ماه اول سال 2024، چین 10.3 گیگاوات ماژول به خاورمیانه صادر کرد که نشان‌دهنده افزایش 180 درصدی نسبت به سال گذشته است. بازیگران اصلی انرژی خورشیدی مانند جینکوسولار و ترینا سولار در حال تشکیل هیئت‌هایی برای کشف فرصت‌های همکاری تجاری جدید در خاورمیانه هستند. شرکت‌های دیگر، از جمله لانگی تکنولوژی، سفارش‌های عمده‌ای را در خاورمیانه به دست آورده‌اند، با تامین‌کنندگان قطعات جانبی که قصد دارند شرکت‌های تابعه کاملاً تحت مالکیت محلی ایجاد کنند که این امر فرصتی است تا ایران نیز به عنوان یکی از دوستان راهبردی این کشور و با توجه به وابستگی این کشور به سوخت‌های فسیلی ایران سرمدداران این شرکت‌ها برای سرمایه گذاری در ایران ترغیب کرده و از این فرصت به درستی بهره گیری کنند.