حانیه سراج روزنامه نگار: گروه اقتصادی: پسته به‌عنوان یکی از محصولات ارزشمند بخش کشاورزی، نقش بسزایی در اقتصاد کشور دارد. این محصول نه‌تنها منبع درآمد مهمی برای کشاورزان است، بلکه ارزآوری قابل توجهی برای کشور به همراه دارد. قیمت پسته به عوامل مختلفی همچون شرایط آب‌وهوا، میزان برداشت سالانه، تقاضای جهانی و حتی تحریم و تخصیص‌های ارزی و … وابسته است. حال باید دید قیمت پسته از سال گذشته تا به امروز چقدر تغییر کرده و چه عواملی در این تغییرات نقش داشته‌اند؟
قیمت پسته در بازار داخلی از شهریورماه سال گذشته تا به امروز
از آنجایی که پسته یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی و صادراتی ایران است، قیمت آن هم در بازار داخل و هم در بازارهای بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.انواع مختلفی از پسته‌های ایرانی در بازارهای داخلی و جهانی عرضه می‌شود که از جمله آن می‌توان به پسته احمدآقایی، پسته اکبری و پسته فندقی اشاره کرد.بررسی فروشگاه‌های اینترنتی نشان می‌دهد که پسته احمد آقایی در شهریور سال 1402 با قیمت 540 هزار تومان به ازای هرکیلوگرم به فروش می‌رسید. این محصول در شهریور سال جاری به بهای 710 هزار تومان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد. بنابراین این نوع از پسته 31 درصد طی یک‌سال گذشته افزایش داشته است.پسته اکبری هم به‌عنوان یکی از انواع پرطرفدار پسته، سال گذشته با قیمت 720 هزار توان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گرفت. ولی در شهریور سال جاری، این محصول با قیمت 820 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت‌گذاری شده که نشان‌دهنده 14 درصد افزایش قیمت نسبت به سال گدشته است.
پسته فندقی هم جزء انواع محبوب پسته در بازار است که در شهریور 1402 با قیمت 455 هزار تومان ارزش‌گذاری شده بود که امسال با رشد 23 درصدی قیمت آن به 560 هزار تومان رسیده است.
عوامل تأثیرگذار بر تولید و قیمت پسته
تحریم‌ها و تعهدات ارزی دو عامل تأثیرگذار بر قیمت پسته در بازارهای جهانی هستند. چراکه مسائل ارزی چالش‌های زیادی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایجاد کرده است.طبق اظهارات اخیر محمد صالحی، رئیس هیئت مدیره انجمن پسته، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، کشاورزان از ارز آزاد برای تولید پسته استفاده می‌کنند. از سوی دیگر دولت انتظار دارد صادرکنده ارز را با نرخ نیمایی در اختیار واردکنندگان قرار دهد که این اتفاق به نفع واردکنندگان است. به گفته این فعال بخش خصوصی اگر تحریم و تعهدات ارزی نبود، قطعاً درآمد ایران در بخش صادرات پسته به یک تا دو میلیارد دلار می‌رسید.
یکی مواردی که بر کاهش تولید پسته تأثیر می‌گذارد و حتی می‌تواند منجر به افزایش قیمت این محصول در بازار شود، مشکل قطعی برق است. محمد صالحی، رئیس هیأت مدیره انجمن پسته، توضیح داد که قطعی برق بر کاهش تولید تأثیرگذار است. چراکه محصول پسته به آب نیاز دارد. قطعی برق پنج تا شش ساعت به صورت روزانه، باعث خراب شدن و سوختن موتور پمپ‌ها شده است. محصول پسته در بازه زمانی تعمیر این موتورها از بین می‌رود.به گفته این فعال بخش خصوصی سال گذشته قطعی برق منجر به از بین رفتن 40 هزار تن پسته شد. در صورت ادامه این روند، این مقدار تکرار می‌شود و یا حتی افزایش می‌یابد.بنابراین مواردی نظیر تحریم، تخصیص ارز و حتی قطعی برق می‌تواند در تولید و صادرات پسته ایران نقش داشته باشد. چراکه در صورت کاهش تولید و افزایش تقاضا از سوی بازارهای جهانی و بین‌المللی، قطعاً قیمت‌ها افزایش می‌یابد. چه بسا در حال حاضر هم قیمت پسته به دلایل مختلف نظیر تورم و … افزایش داشته است. افزایش قیمت این محصول باعث کاهش رتبه ایران در صادرات پسته و حتی غیرقابل دسترس شدن این کالا برای اقشار کم درآمد جامعه می‌شود.براساس این گزارش، پسته یک محصول استراتژیک برای صادرات و حتی یکی از انواع محبوب آجیل در بازار ایران محسوب می‌شود. کاهش تولید این محصول قطعاً در افزایش قیمت آن در آینده نقش دارد. بنابراین دولت باید در راستای حذف عواملی که بر کاهش تولید این محصول تأثیر گذار است تلاش کند تا همه اقشار جامعه بتوانند از این محصول استفاده کنند.
