ضرورت آزادسازی قیمت‌های دستوری

موسی غنی‌نژاد کارشناس اقتصادی: می‌گویند نرخ بهره آزاد شده که البته در این باره مطمئن نیستم. اما باید مطالبه ما این باشد که سایر بازارها هم آزاد شود نه اینکه جلوی آزاد شدن نرخ بهره را بگیریم که مشکلی برای سایر بازارها ایجاد نکند. باید مطالبه ما این باشد که سایر قیمت‌های دستوری هم آزاد شود چراکه ماحصل آن رشد اقتصادی است اما الان در شرایط فعلی انتظار نداریم که این تصمیمات گرفته شود.

مشکل اصلی همین است که در مقدمه قانون اساسی کشور آمده است که اقتصاد وسیله است و نه هدف.

بعد از 10 سال اول انقلاب، مسئولان به این نتیجه رسیدند که سرکوب بخش خصوصی و قیمت‌ها نتیجه نمی‌دهد بنابراین اصلاحات از سال 68 شروع شد که نمود آن را در اظهارات مرحوم رفسنجانی می‌توان دید و اعتماد به بخش خصوصی و غیر دولتی کردن اقتصاد تقریباً تا 16 سال در کشور دوام آورد.

در این مدت دولت به این نتیجه رسیده بود که باید اصلاحات انجام شود که اوج آن را می‌توان در برنامه سوم توسعه دید و در این مدت هم به نتایج خوبی رسیدیم و تا آزاد شدن بازارها هم رفتیم. حتی نرخ بهره برای بانک‌های خصوصی هم آزاد شده بود و اگر این روند ادامه پیدا می‌کرد از آن تله 10 سال اول بیرون می‌آمدیم، اما سال 84 با سیاست‌های دولت نهم، می‌توان گفت که این سالها دوربرگردان تمام اصلاحات بود.

به یاد داریم که در آن دوره رییس دولت، از مسکو به تهران اعلام کرد که نرخ بهره را پایین بیاورید و در دولت نهم و دهم، تعارف در اقتصاد دستوری را کنار گذاشتند و 95 درصد اقتصاد کشور دستوری شد و این دوربرگردان تا 8 سال ادامه داشت، اما به چشم نیامد چراکه درآمد ارزی بالا بود، بیمار هلندی ایجاد و قیمت‌ها سرکوب شد و از آنجایی که درآمد ارزی به وفور بود به نظر نمی‌آمد که اقتصاد نابود می‌شود.

اما تحریم‌ها تشدید شد و اواخر دولت دهم دیدیم که تمام بخش‌های اقتصادی در حال فرو ریختن بود، تلاش دولت یازدهم این بود که از طریق برجام اقتصاد را نجات دهد و برجام تنها شانس نجات اقتصاد رو به افول کشور بود اما متاسفانه تکلیف آن هم روشن شد و ادامه پیدا نکرد.

بدون آزادی اقتصادی و سایر آزادی‌ها به طور سیستماتیک در حال از بین بردن کشور هستیم، در حال حاضر اصلاحات اقتصادی امکان‌پذیر نیست و شاید این حرف بدبینانه و براندازی گونه باشد اما من هیچ اعتقادی به براندازی ندارم و هنوز هم به اصلاحات اعتقاد دارم. اما معتقدم اصلاحات امکان پذیر نیست چراکه تضاد منافع بسیار زیاد است اما باید از بیرونِ درون اصلاحات این اقدام انجام شود که تحلیل «بیرونِ درون» بسیار مفصل است!

دیدیم که خود آقای پزشکیان درباره اصلاحات گفت که نرخ بنزین عقلانی نیست. البته انتصاباتی که از گذشته انجام شده هم عقلانی نبود. اینکه مدیر یک بنگاه رسانه‌ای در رأس یک بنگاه تخصصی اقتصادی و پتروشیمی قرار بگیرد، عقلانیت نیست و این انتصابات و انتخابات ربطی به تخصص ندارند اما مسأله این است که عده‌ای می‌خواهد مملکت دست خودی‌ها باشد.

البته آقای پزشکیان هم متوجه این قضیه شد و به صراحت اعلام کرد که آقایان که منظور آن قشر روحانیون بود وقتی مریض می‌شوند به سراغ خودی‌ها نمی‌روند بلکه به دنبال متخصص هستند و اگر در ایران پیدا نکنند سریعاً به خارج از کشور می‌روند اما برای پست‌ها کسانی انتخاب می‌شوند که متخصص نیستند.

حضور متخصصان وعده رییس جمهور است و در این باره اراده دارد اما اینکه بتواند این وعده را محقق کند، مورد سؤال است.