پیش بینی اقتصاد ایران در پساترامپ

نادر حبیبی کارشناس ارشد اقتصاد خاورمیانه: ارزش ریال واحد پول ملی ایران در تاریخ 6 نوامبر 2024 به پایین‌ترین سطح تاریخی خود سقوط کرد و در نتیجه آن هر دلار به قیمت 700 هزار ریال در بازار ارز ایران معامله شد.شاید بپرسید پیروزی ترامپ و مشکلات اقتصادی ایران چگونه با یکدیگر مرتبط هستند؟ واحد پول ملی ایران در ماه‌های اخیر به طور پیوسته ارزش خود را از دست داده که دلیل اصلی آن عمدتاً نرخ تورم بالا در آن کشور بوده که در طول سال 2024 به بالای 30 درصد رسید. همچنین، یکی دیگر از دلایل آن کسری بودجه بالای دولت ایران و دلیل دیگر آن تشدید تنش‌ها در دور تازه تبادل آتش موشکی بین ایران و اسرائیل بوده است.در نتیجه وجود چنین نگرانی‌هایی شهروندان ایرانی به طور فزاینده‌ای بیش از پیش پس اندازهای خود را به دلار یا طلا تبدیل می‌کنند، عاملی که خود باعث کاهش بیشتر ارزش ریال شده است.از سوی دیگر، اقتصاد ایران تا حد زیادی به دلیل تأثیر مداوم تحریم‌های تحت رهبری ایالات متحده علیه تهران و نگرانی مداوم از درگیری در خاورمیانه در وضعیت خطرناکی قرار داشته است. همچنین، برنامه ریزی دولت ایران برای صرف بخش بزرگی از بودجه به منظور هزینه‌های نظامی بر نگرانی بخش خصوصی ایران در مورد کسری بودجه برای سایر مخارج دولت افزوده امری است که خود می‌تواند منجر به افزایش نرخ تورم شود.»کارشناسان عرصه ژئوپولیتیک انتظار دارند که دولت دوم ترامپ احتمالاً منجر به تغییر در سیاست ایالات متحده در قبال ایران و بازگشت استراتژی فشار حداکثری و تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه ایران شود. در مقابل، رویکرد نرم‌تر بایدن برای اجرای تحریم‌ها باعث شد صادرات نفت ایران به دو میلیون بشکه در روز افزایش یابد که بخش عمده آن به چین صادر می‌شد.تحت سیاست «فشار حداکثری» در دوره ریاست جمهوری ترامپ، صادرات نفت ایران به 100 تا 150 هزار بشکه در روز کاهش یافت. نگرانی بسیاری از تحلیلگران آن است که رابطه خوب ترامپ با اسرائیل نتانیاهو نخست وزیر آن رژیم را به عملیات نظامی بیشتری علیه ایران به خصوص علیه تاسیسات نفتی و زیرساخت‌های ایران با چراغ سبز شخص ترامپ ترغیب کند، سناریویی که برای اقتصاد ایران هزینه زیادی به همراه خواهد داشت.بسیاری از ایرانیان نگران هستند که پیروزی ترامپ ممکن است روابط واشنگتن و تهران را بدتر کند. با این وجود، اگر ترامپ بتواند باعث کاهش تنش ناشی از جنگ در غزه شود این امر باعث کاهش تنش بین ایران و اسرائیل نیز خواهد شد، در آن صورت اضطرابی که باعث کاهش اخیر ارزش ریال شده ممکن است موقتی باشد.مقام‌های دولتی ایران تأثیر پیروزی ترامپ بر اوضاع ایران را ناچیز دانسته‌اند. به نظر می‌رسند آنان می‌خواهند تاثیری را که پیروزی ترامپ ممکن است بر اقتصاد ایران بگذارد به حداقل ممکن برسانند و سعی می‌کنند به بازار داخلی ایران اطمینان خاطر دهند. با این وجود، ممکن است این تلاش برای اطمینان خاطر دادن به بازار از سوی دولت مؤثر واقع نشود. در نتیجه، ممکن است شاهد کاهش بیشتر ارزش واحد پول ملی ایران در هفته‌های آینده باشیم.