با ورق زدن آخرین روزهای پاییزی آیین زیبای شب یلدا به معنای “ تولد “ دور هم جمع شدن و نزدیکی دل‌ها را به ما می‌آموزد.
نزدیک به چندین هزار سال است که ایرانیان طبق یک سنت خاص طولانی‌ترین شب سال را گرامی می‌دارند و خود را برای سوز و سرمای زمستان مهیا می‌کنند.
یلدا (چله) یکی از جشن‌های ایرانیان است که در مناطق مختلف به ویژه کردستان از جایگاه خاصی برخوردار است و مردمان این دیار با آداب و رسوم خاصی این رسم و آیین کهن را گرامی می دارند.
اصلی‌ترین ویژگی شب چله، گردآمدن خانواده‌ها با هماهنگی قبلی در کنار هم است، به‌صورتی که معمولا یک هفته قبل آن مشخص می‌شود که شب چله این سال در خانه چه کسی جمع شوند. در خانواده‌هایی که پدر در قید حیات باشد، معمولا فرزندان با عروس‌ها و داماد‌ها شب چله را در آنجا می‌گذرانند.
شب یلدا کلیک و کشیدن برای جابجایی
کاله ک ترش
در تدارکات این «جشن» در سنندج، چند ماه قبل از شب چله، خربزه‌های کوچکی را که از روستای سراب قامیش تهیه می‌شود در تفاله سرکه می‌اندازند تا برای این شب «کالَک تورش» (خربزه ترش) را که از اصلی‌ترین موارد سفره است داشته باشند.
در سنندج، غذای این شب عموما دلمه برگ مو و کلم است که گوشت را لابه‌لای آن می‌گذارند. سفره شب چله علاوه بر دلمه، شامل رب انار و شیره‌ی انگور، دوغ، ماست، روغن و کره محلی، پیاز و خربزه ترش است. بعد از خوردن غذای چرب و سنگین شب چله، میل کردن این خربزه ترش، هضم غذا را آسان کرده و باعث می‌شود بقیه شب نیز بتوان از تنقلات متنوع و میوه‌های رنگارنگ شب چله استفاده کرد.
در کردستان، در هر محله‌ای اگر خانواده‌هایی وجود داشته باشند که استطاعت مالی مناسبی برای برگزاری این مراسم نداشته باشند، از طرف دیگران برای آنها شام برده می‌شود. همچنین در این شب اگر همسایه‌ها مایل باشند از غذایی که تهیه کرده‌اند به همدیگر می‌دهند که به آن «کاسه هاوسا» می‌گویند.
در گذشته قبل از خوردن یا بعد از صرف آن، بزرگان فامیل داستان‌ها، متل‌ها و افسانه‌های قدیمی تعریف می‌کردند. در گذشته خواندن شاهنامه، گلستان و بوستان و اسکندرنامه معمول بوده است.
بازی های شب چله
از دیگر تمهیدات برای گذران شب چله در کردستان، انجام برخی بازی‌های محلی است. مشهورترین این بازی‌ها در کردستان «گوروابازی» یا جوراب بازی است. در این بازی دسته‌جمعی که شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم می‌شوند هیجان بسیار زیادی نهفته است.
بعد از آن، نوبت به خوردن تنقلات و خشکبار می‌رسد. انجیر خشک، برگ گلابی، برگ زردآلو، هسته زردآلو که همراه با سماق حرارت دیده، توت خشک، تخمه بو داده کدو و همچنین گندم برشته که با شیره گز مخلوط شده و به‌صورت گلوله‌های کوچکی درآمده از جمله خشکبار‌های شب چله است.
خرید شب چله
میوه‌های شب چله در کردستان که شامل هندوانه، سیب، گلابی، به، انار و آلو می‌شود از ضروریات شب چله است. هندوانه از جمله میوه‌هایی است که حتماً باید سر سفره باشد و چون فصل آن سر رسیده معمولاً هندوانه‌های خوبی از آب درنمی‌آیند. در اعتقادات محلی خوردن آن را در این شب باعث قوی شدن بدن در مقابل بیماری‌های زمستان می‌دانند.
خوانچه
از رسم‌های جالبی که در این شب در کردستان رایج است میتوان به خوانچه بردن از طرف خانواده پسر برای نامزدش، نام برد. در این خوانچه‌ها باید تمام موارد ذکر شده در بالا از شام گرفته تا خشکبار و میوه را برای خانواده عروس ببرند.یلدا بهانه ای است، بهانه ای، تا ما از فرمان کانال های پر پیچ و خم سیم های ارتباطات بگذریم و لحظه های قشنگ با هم بودن را به هیجان سریال های زندگی شیشه ای ، بدل نکنیم.
