حمیدرضا صارمی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران: با توجه به بحران‌های زیست‌محیطی و افزایش تقاضا برای انرژی در سطح جهانی، استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر به یکی از اولویت‌های اساسی تبدیل شده است و اکنون پنل‌های خورشیدی به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارها برای تولید انرژی پاک و پایدار شناخته می‌شوند. یکی از دلایل اصلی اهمیت استفاده از پنل‌های خورشیدی، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است.
آمارها نشان می‌دهند که در سال ۲۰۲۲، بیش از ۱۰۰ گیگاوات ظرفیت نصب شده پنل‌های خورشیدی در ایالات متحده، ۵۰ گیگاوات در چین و ۲۰ گیگاوات در آلمان ثبت شده است. این ارقام نشان‌دهنده رشد سریع و رو به افزایش استفاده از انرژی خورشیدی در کلانشهرهای جهان است. همچنین، طبق گزارش‌ها، در برخی از شهرهای بزرگ مانند سانفرانسیسکو و نیویورک، بیش از ۳۰ درصد ساختمان‌ها مجهز به سیستم‌های خورشیدی هستند.
این در حالی است که استفاده از پنل‌های خورشیدی در ساختمان‌های شهری مانند تهران، به عنوان پایتخت ایران و یکی از کلانشهرهای بزرگ جهان که امروز با چالش‌های متعددی از جمله آلودگی هوا، کمبود منابع انرژی و افزایش جمعیت مواجه است، به کاهش بار مصرف انرژی، کاهش آلودگی هوا، کاهش هزینه انرژی خانوارها و بهبود کیفیت زندگی شهروندان و ایجاد یک آینده پایدارتر برای نسل‌های آینده کمک شایانی خواهد کرد.
البته استفاده از پنل‌های خورشیدی در ساختمان‌ها، اما و اگرهایی نیز دارد و تجربه جهانی نشان می‌دهد با وجود اهمیت استفاده و کاربرد پنل‌های خورشیدی در تأمین انرژی در ساختمان‌ها، گاهاً شاهد عدم استفاده بهینه از این فناوری هستیم که این موضوع به چندین عامل بستگی دارد:
۱. هزینه‌های اولیه بالا: نصب سیستم‌های خورشیدی نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه قابل توجهی دارد. هرچند هزینه‌های تولید پنل‌های خورشیدی در سال‌های اخیر کاهش یافته، اما هنوز هم برای بسیاری از افراد و شرکت‌ها ممکن است هزینه‌بر باشد.
۲. عدم آگاهی و اطلاعات ناکافی: برخی از افراد و کسب‌وکارها از مزایا و کارایی پنل‌های خورشیدی آگاه نیستند. این عدم آگاهی می‌تواند مانع از پذیرش این فناوری شود.
۳. مشکلات فنی و نیاز به نگهداری: سیستم‌های خورشیدی نیاز به نصب صحیح و نگهداری منظم دارند. در برخی مناطق، عدم وجود تکنسین‌های ماهر و خدمات پس از فروش می‌تواند یک مانع باشد.
۴. محدودیت‌های جغرافیایی و اقلیمی: در برخی مناطق، شرایط جغرافیایی و اقلیمی (مانند بارش زیاد یا آلودگی هوا) ممکن است تأثیر منفی بر کارایی پنل‌های خورشیدی داشته باشد.
۵. رقابت با منابع انرژی سنتی: در بسیاری از کشورها، منابع انرژی سنتی مانند نفت، گاز و زغال‌سنگ هنوز هم به عنوان گزینه‌های اصلی تأمین انرژی محسوب می‌شوند. این منابع معمولاً به دلیل زیرساخت‌های موجود و هزینه‌های پایین‌تر در حال حاضر جذاب‌تر هستند.
۶. عدم حمایت دولتی: در برخی کشورها، سیاست‌های حمایتی برای ترویج انرژی‌های تجدید پذیر وجود ندارد یا ناکافی است. این می‌تواند شامل عدم ارائه یارانه‌ها، معافیت‌های مالیاتی یا قوانین تشویقی باشد.
۷. نگرانی‌های مربوط به فضای مورد نیاز: نصب پنل‌های خورشیدی نیاز به فضای کافی دارد که ممکن است در برخی مناطق شهری محدود باشد.
۸. مسائل مربوط به ذخیره‌سازی انرژی: یکی از چالش‌های بزرگ استفاده از انرژی خورشیدی، ذخیره‌سازی انرژی تولید شده برای استفاده در زمان‌هایی است که خورشید نمی‌تابد. هزینه‌های بالای باتری‌ها و فناوری‌های ذخیره‌سازی نیز می‌تواند مانع از توسعه این فناوری شود.
۹. نبود مقررات مشخص در شهرهای ایران: یکی از چالش‌های دیگر، نبود دستورالعمل لازم در به کاربردن پنل‌های خورشیدی در مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان است که می‌تواند مانع از ترویج این فناوری در ساخت‌وسازهای جدید شود.
با توجه به مزایای بهره‌گیری از این تکنولوژی، می‌توان راهکارهایی برای ترویج استفاده از پنل‌های خورشیدی در شهرهای ایران به قرار ذیل ذکر کرد:
۱. حمایت مالی و یارانه‌ای: لازم است تا دولت و شهرداری‌ها با ارائه یارانه‌ها و تسهیلات مالی برای نصب پنل‌های خورشیدی، هزینه‌های اولیه را کاهش دهند.
۲. آموزش و آگاهی‌رسانی: برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی برای عموم مردم و کسب‌وکارها درباره مزایا و کارایی پنل‌های خورشیدی می‌تواند آگاهی را افزایش دهد.
۳. تدوین مقررات حمایتی: ایجاد مقررات مشخص برای تشویق استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر، به ویژه گنجاندن پنل‌های خورشیدی در مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان.
۴. توسعه زیرساخت‌ها: فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای نصب و نگهداری سیستم‌های خورشیدی، مانند ایجاد شبکه‌های توزیع برق مناسب.
۵. تشویق به تحقیقات و نوآوری: حمایت از تحقیقات علمی و فناوری در زمینه بهبود کارایی پنل‌های خورشیدی و ذخیره‌سازی انرژی.
با اجرای این راهکارها، می‌توان به ترویج استفاده از پنل‌های خورشیدی در ساختمان‌های کلانشهرهای ایران کمک کرده و به سمت یک آینده پایدارتر رهسپار شد.
