سامان سفالگر -روزنامه نگار
نشریه “اکونومیست” در گزارشی با اشاره به امواج شدید گرمای جهانی که شهرها و مناطق مختلفی در اقصی نقاط جهان را تحت تأثیر قرار داده، به طور خاص سعی کرده به این سؤال اساسی پاسخ دهد که چگونه، مناطقی شهری در دنیا می‌توانند به مصافِ پدیده افزایش دمای هوا بروند؟ مساله ای که می‌تواند در ماه‌ها و سال‌های آتی، به یک بحران تمام عیار جهانی تبدیل شود و تبعات مالی و جانی قابل ملاحظه‌ای را به کشورهای مختلف و انسان‌ها در اقصی نقاط جهان تحمیل کند.
به گزارش «نقش اقتصاد»؛ نشریه اکونومیست در گزارش خود می‌نویسد: «خوشحال‌کننده‌ترین خبری که در منطقه فونیکس ایالت آریزونای آمریکا در ماه جاری میلادی، همگان شاهد آن بوده‌اند این بوده که شبکه برق این منطقه بدون اختلال، فعال بوده و به کار خود ادامه داده است. این بدان معناست که در بحبوحه افزایش عجیب و غریب دمای هوا در این منطقه که در برهه‌هایی به بیش از 43 درجه سانتیگراد نیز رسیده، مکان‌های مختلف نظیر خانه‌های مسکونی، ادارات، و اماکن عمومی، جهت تهویه و خنک شدن، به برق دسترسی داشته‌اند. البته که مرگ و میر ناشی از گرمازدگی نیز در این منطقه به ثبت رسیده و احتمالاً که بیشتر هم خواهد شد. به بیان ساده‌تر، احتمالاً در ادامه راه مردم با چالش‌های جدی رو به رو خواهند شد و البته که این وضعیت عاری از خسارت‌های اقتصادی نیز نخواهد بود. با این حال، اگر شبکه برق آریزونا از کار می‌افتاد، تردیدی وجود نداشت که بخشی از آمریکا با تلفات سنگینِ ناشی از گرمای هوا رو به رو می‌شد و عملاً با یک فاجعه سنگین دست و پنجه نرم می‌کرد.
البته که تشدید گرمای هوا صرفاً محدود به آمریکا نیست. جایی که چیزی در حدود 100 میلیون انسان با هشدارهای جدی مرتبط با گرمای هوا مواجه هستند و با چالش‌های ناشی از آن دست و پنجه نرم می‌کنند. اکنون بخش‌های مختلف جهان با امواج طاقت فرسای گرما دست به گریبان است. در این راستا، بخش اعظم منطقه مدیترانه با افزایش دمای هوا به بیش از 40 درجه سانتیگراد رو به رو است. از مادرید تا قاهره، جلوه‌های خسارت بارِ این مساله به وضوح قابل مشاهده است. بدتر از همه اینکه مثلاً شهری نظیر قاهره با قطعی برق نیز در شرایط نامساعد کنونی رو به رو است. در پکن، در روز هجدهم جولای سال جاری میلادی، رکوردی 23 ساله در این شهر شکسته شد و برای بیست و هفتمین روز متوالی، دمای هوا در نقطه بیش از 35 درجه سانتیگراد ثبت شد. باید پذیرفت که تغییرات اقلیمی و بحران گرم شدن جهانی، عملاً چشم اندازهای تازه‌ای را پیش روی بشر قرار داده‌اند. افزایش درجه حرارت هوا، از چند طریق با ایجاد خسارت‌های جدی همراه است. افزایش دمای هوا، آسیبهای جدی را به محصولات زراعی و دام‌ها وارد می‌کند با این حال، فوری‌ترین و آنی‌ترین آسیبهای این مساله خود را در قالب تهدید سلامت انسان‌ها در شهرها نشان می‌دهد. پوشش گیاهی کم، جذب گسترده نورِ خورشید توسط آسفالت شهری و تولید گرما به واسطه فعالیت خودروها و کارخانه‌ها، همه و همه افزایش درجه حرارت در شهرها را چندبرابر و تشدید می‌کند. در عین حال باید توجه داشت که شهرها به ویژه در بخش‌هایی از آن‌ها که افراد فقیر زندگی می‌کنند، از کیفیت آب و هوایی نامساعدی برخوردارند. از این رو، اضافه شدن مؤلفه گرمای شدید به کیفیت هوای نامساعد، عملاً ریه و قلب انسان‌ها را بیش از پیش تحت فشار و آسیب قرار می‌دهد. در این راستا، قبل از اینکه دیر شود باید کارهایی به صورت فوری در دستورکار قرار گیرند تا آسیبهای ناشی از تغییرات اقلیمی و گرمای هوا به حداقل خود برسد. مثلاً بایستی انسان‌های آواره و بی خانه و کاشانه را به ایستگاه‌هایی انتقال داد که امکانات سرمایشی در آن‌ها فراهم است. بایستی انسان‌ها را تشویق کرد که به همسایگان سالخورده و نزدیکان خود رسیدگی کرده و از آن‌ها خبر بگیرند (توجه داشته باشیم که انسان‌های با سن و سال بالا به ویژه زنان بالایِ 80 سال، به شدت مستعد مرگ و میر بر اثر گرمازدگی هستند). باید شرایط لازم فراهم شود که ساعت کاری تا جای ممکن از زمان صبح زودتر شروع شود تا تأثیر گرما بر انسان‌ها در حین کارکردن کاهش یابد. بیمارستان‌ها باید در شرایط اضطرار و اورژانسی قرار گیرند. مقام‌هایی در سطوح محلی و در قالب نهادهای حکمرانی بایستی جهت مدیریت و هماهنگی مسائل مرتبط با گرمای شدید هوا منصوب شوند تا پروژه مهار گرمای هوا و به حداقل رساندن آسیبهای آن به مردم، با موفقیت بیشتری همراه شود.
در عین حال، کارهایی نیز وجود دارند که بایستی با اولویت بیشتری عملیاتی شوند. لازم و ضروری است تا مناطقی که مردم بیش از دیگر مکان‌ها با آسیبهای جدی ناشی از گرمای هوا رو به رو هستند، هدفِ اقدامات مختلف تقابلی علیه امواج گرمای هوا قرار گیرند. در این راستا، یکی از کارهای مؤثر این است که درختکاری در این مناطقِ بحرانی در اولویت قرار داده شود. زیرا درختان هم سایه مناسبی را فراهم می‌کنند و در عین حال، تبخیر آب از برگ‌های آن‌ها عملاً نوعی تهویه طبیعی هوا و کاهش درجه حرارات هوا را به دنبال خواهد داشت. این مساله به ویژه در مناطق بیابانی از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود. البته که توصیه‌های مختلفی نیز در بحث عمرانی و ساخت ساز محیط شهری و خانه‌ها نیز مطرح می‌شوند. در واقع، بایستی خانه‌ها را در مناطق گرم، به نحوی ساخت که تا جای ممکن از شدت گرمای هوا با رعایت برخی توصیه‌ها در امان باشند. البته که باید دستورالعمل‌هایی نیز لحاظ شوند تا به ویژه کارگران ساختمانی در بحبوحه گرمای شدید هوا مجبور به کار کردن نباشند و ساعات کاری آن‌ها تا جای ممکن برای سلامتیشان خطری نداشته باشد.
تمامی این اقدامات زمانی از قابلیت عملیاتی خوبی برخوردارند که یک شهر از منابع کافی جهت عملیاتی کردنشان برخوردار باشد. در کشورهای در حال توسعه، جایی که کمبود و حتی فقدان سیستم‌های تهویه و خنک کننده، بر شدت تلفات انسانی گرمای هوا می‌افزاید، یکچنین منابعی بسیار محدود هستند. از این رو، لازم است که در این کشورها رهبران و سیاستمداران، مساله گرمای شدید هوا را به مثابه موضوعی کلیدی مورد توجه قرار دهند و حتی رهبران و سیاستمداران محلی نیز مساله گرمایش هوا و ضرورت در پیش گرفتن اقداماتی جهت افزایش رفاه مردم در بحبوحه گرمی هوا را به امری جهت رقابت‌های سیاسی خود تبدیل کنند. متاسفانه یکچنین راهبردهایی در مکان‌هایی که رأی دهندگان با عواقب انفعال در اقدام، رو به رو شده‌اند، به بهترین نحو راهگشا هستند. با این حال، بسیاری از مناطق در جهان هستند که هنوز با امواج شدید گرمای هوا رو به رو نشده‌اند اما وقوع این اتفاق برای آن‌ها بسیار نزدیک است. مساله ای که آن‌ها حتی همین حالا نیز برنامه ریزی برای آن را آغاز نکرده‌اند و به احتمال زیاد خیلی زود غافلگیر می‌شوند و باید پذیرای خسارت‌های فراوان مادی و جانی باشند.»منبع: نشریه اکونومیست
