موفقیتها و دستاوردها و ناکامیها و شکستهایی هم در عملکرد دستگاه دیپلماسی بوده است. از موفقیتهایی که شاهد بودیم، این است که روابط ایران و عربستان بعد از سالها برقرار شد و متعاقب آن رابط با کشورهای حوزه خلیج فارس نیز روی آرامش گرفته است. همچنین با برخی کشورهای غرب آسیا روابط و همکاریهای خوبی شکل گرفت و تنشها فروکش کرد. اکنون شاهد گفتوگوی غیرمستقیم با مصر هستیم که امیدوارکننده است.
توافقی که اخیراً با آمریکا حاصل شد که تعدادی زندانی مبادله شدند و مبالغی آزاد شد نیز از موفقیتها بود. علاوه بر این در عرصه روابط با آفریقا و آمریکای لاتین شاهد گشایشهایی بودیم و مهمتر عضویت در پیمان شانگهای و زمینهسازی عضویت در بریکس است که اقدامی بسیار قابل توجه و مهم در پیشبرد سیاست خارجی کشور است.
عملکرد دستگاه دیپلماسی در یک سال گذشته در رابطه با بهبود روابط و مناسبات با اروپا و آمریکا و نیز با افغانستان قابل توجه است. در ارتباط با افغانستان باید بگویم تنشهایی به وجود آمد و طالبان حقآبه ایران را همچنان نمیدهد و این فشار بر دستگاه دیپلماسی است که این حق را اعمال کند. همچنین در بهبود مناسبات ایران و کشورهای اروپایی و آمریکا موفقیتی به دست نیامده است. گرچه غربیها در وخیمشدن روابط دو طرف، بیشتر از ایران مقصر هستند اما از دستگاه دیپلماسی انتظار میرفت از این وخامت جلوگیری کند.
در دیپلماسی عمومی موفقیت زیادی نداشتیم. در موضوع فروش پهپادها به روسیه و متهم شدن ایران در جنگ اوکراین جا داشت تا دیپلماسی عمومی دستگاه سیاست خارجی فعالتر برخورد کند و نسبت به رفع چنین اتهامی از ایران اقدامات موثرتری انجام دهد.
بنده معتقدم در حال حاضر برجام حیات دارد و بخشی از قطعنامه 2231 است و تا وقتی قطعنامه معتبر است، برجام هم معتبر است، فارغ از اینکه آمریکا در آن باشد یا نباشد.
ما باید اول تکلیف خود را روشن کنیم که معتقدیم اسراییل و عربستان تابع آمریکا هستند یا آمریکا تابع آنها. من معتقدم همه کشورهای متحد آمریکا، تابع آمریکا هستند و اگر آمریکا منافعش اقتضا کند، آنها و مواضعشان را کاملاً نادیده میگیرد. در برجام آمریکا دنباله رو عربستان نبود که بگویید چون عربستان مخالف برجام است از آن خارج میشوم و روشن است که تابع ماجرا، عربستان است.
اگر مشکلات تهران و واشنگتن حل شود طبعاً اثر آن در کاهش تنش ایران با برخی از متحدان غربی آمریکا دیده میشود، اما نمیشود انتظار داشت که با بهبود روابط تهران و ریاض شاهد بهبود روابط تهران ـ واشنگتن باشیم. نه عربستان و نه اسراییل عامل خروج آمریکا از برجام نبودند بلکه منافع ملی آمریکا در دولت ترامپ موجب خروج این کشور از برجام شد. از این رو الان که روابط تهران و ریاض خوب شده، الزامی ندارد که آمریکا بخواهد روابطش با ایران را بهبود دهد.
به هرحال تلاش برای قانع کردن آمریکا برای بازگشت به برجام هنوز از مهمترین پروندههاست که دستگاه دیپلماسی باید به طور جدی در دستور کار داشته باشد.
اما در دو مسیر دیگر که شاید چندان به وزارت خارجه مرتبط نباشد معتقدم باید تلاشهای خود را گسترش دهیم یا بهتر است بگویم امیدوارم گسترش دهیم. اولترمیم وجهه بینالمللی ایران و دوم تقویت اقتصاد ملی با این هدف که اثرگذاری فشارهای وارده غرب بر ایران کاهش یابد. البته اینها جزو وظایف ذاتی دستگاه دیپلماسی نیست اما اثراتش بر دیپلماسی و سیاست خارجی ایران ملموس خواهد بود. اگر اقتصاد ایران تقویت شود فشار کمتر میشود و فضا برای بهبود و تسهیل روابط فراهم میشود.