نعیم نوربخش روزنامه نگار: پس از سال‌ها هشدار دادن کارشناسان درباره عدم سرمایه‌گذاری کافی در فعالیت‌های جدید اکتشافی، سرانجام صنعت نفت شاهد افزایش این گونه سرمایه‌گذاری‌ها شده است. اما هنوز حجم سرمایه‌گذاری به اندازه‌ای نرسیده است که در آینده بتواند پاسخگوی افزایش تقاضا باشد. این تصوری است که دست‌کم تحلیلگران مؤسسه وودمکنزی مروج آن هستند. این مؤسسه به تازگی در گزارشی به بررسی صنعت نفت و گاز پرداخته و در آن خاطرنشان کرده است که این صنعت شاهد سومین سال پیاپی از رونق خود می‌باشد. حجم سرمایه‌گذاری در سال جاری برای افزودن به تولید، 490 میلیارد دلار برآورد شده است که نسبت به کف 370 میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری‌ها که سال 2020 شاهد بودیم رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد.
به گزارش «نقش اقتصاد»،اگرچه این حجم سرمایه‌گذاری به خودی خود برای تضمین ثبات در عرضه کافی به نظر نمی‌رسد اما تحلیلگران وودمکنزی معتقدند که صرفه‌جویی در هزینه‌ها کسری موجود را پوشش خواهد داد. آنها با اشاره به افزایش تولید نفت شیل در آمریکا و سایر تولیدکنندگان خارج از اوپک، پیش‌بینی کرده‌اند که این کشورها در سال‌های پیش رو سهم ثابتی از بازار را در انحصار خود حفظ خواهند کرد.این برآورد با آنچه مدیران اجرایی صنعت نفت ایالات متحده آمریکا طی آخرین گزارش‌های مالی خود پیش‌بینی کرده‌اند مطابقت دارد. به طور خلاصه آنها تأکید داشته‌اند که بازدهی چاه‌های حفر شده بیش از انتظارات بوده و در مجموع تولید بالا رفته است. دلیل بالا رفتن بازدهی نیز ارتقای فناوری‌های استخراج بوده است.گزارش شده است که از ابتدای سال جاری بازدهی چاه‌های نفت به میزان چشمگیری بالاتر از متوسط سال 2022 بوده است. در عین حال بلومبرگ نیز مدعی شده است که بهره‌برداری از چاه‌های نفت شیل با سرعت بیشتری از آنچه تصور می‌شد در جریان است و با به بلوغ رسیدن این صنعت، ذخایر دست‌نخورده و بکر کمتری باقی مانده است. هم‌اکنون علاوه بر ایالات متحده آمریکا کشورهای دیگری مانند کانادا، مکزیک، برزیل و گینه نیز به استخراج نفت شیل رو آورده‌اند. این کشورها سهم برجسته‌ای در تقویت طرف عرضه در بازار نفت کسب کرده‌اند اما اوپک همچنان به خاطر ابزارهایی که برای کنترل حجم نفت عرضه‌شده در بازار دارد، نقش محوری را در این بازار ایفا می‌کند.
باید افزود که با گسترش بلوک کشورهای عضو بریکس، تیم دیگری متشکل از تولیدکنندگان بزرگ نفت تشکیل می‌شود که ضمن هم‌پوشی با اوپک کشورهای دیگر مانند برزیل و آرژانتین را نیز در برمی‌گیرد. اگر این دسته‌بندی‌ها را کنار بگذاریم، سرمایه‌گذاری جهانی در تقویت عرضه نفت و گاز در سطح خوبی است و در عمل باوجود تلاش‌ها برای کنار گذاشتن سوخت‌های فسیلی و جایگزینی انرژی‌های تجدیدپذیر، سیر صعودی به خود گرفته است. گلدمن‌ساکس ماه گذشته خبر داد که در حال حاضر 70 پروژه نفتی و گازی بزرگ‌مقیاس در سرتاسر جهان در حال توسعه است. این رقم رشدی 25 درصدی را نسبت به سال 2020 نشان می‌دهد اما باید خاطرنشان کرد که سال 2020 را نمی‌توان دوره‌ای عادی برای تصمیم‌گیری درخصوص سرمایه‌گذاری‌های نفتی قلمداد کرد.طبق گزارش‌ها هفت سال سرمایه‌گذاری ناکافی در صنعت نفت موجب شده است که دوره حیات پروژه‌های فعال و آتی به شدت کاهش پیدا کند. اوج گرفتن مجدد سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند این وضعیت را وارونه کند. از طرف دیگر وودمکنزی نیز هشدار داده است که تقاضا به زودی سیر صعودی خواهد گفت و چشم‌انداز این پیش‌بینی می‌تواند تحولی بنیادین در صنعت نفت و گاز پدید بیاورد. اما طبق نظر دو تحلیلگر صنایع بالادستی «فریزر مک‌کی» و «یان تام» چرخه فعلی در صنعت نفت مانند دوره‌های پیشین به معنی در پیش بودن دوره‌ای از شکوفایی نفتی نخواهد بود. آنها معتقدند که تلاش جهان برای کنار گذاشتن سوخت‌های هیدروکربنی و جایگزینی انرژی‌های پاک موجب خواهد شد که سرمایه‌گذاران در تصمیمات بلندمدت خود احتیاط پیشه کنند.
با وجود چشم‌انداز صعود تقاضا حتی تحلیلگران وودمکنزی نگران فقدان حاشیه امنی از ظرفیت مازاد تولید در بازار هستند که خود ناشی از هدایت سرمایه‌ها به سوی افزایش بهره‌وری به جای توسعه ذخایر جدید در سایه تحولات جهانی گذار به انرژی پاک است. آنها می‌گویند که انتظار می‌رود شرکت‌های نفتی به جای تصاحب سهم بیشتر از بازار به دنبال تمرکز روی درآمدزایی بروند و ظرفیت زنجیره تولید بالادستی به جای جهش شاهد افزایشی ناچیز باشد. این روند زنجیره تولید و عرضه را در تنگنا قرار خواهد داد.
در حالی که بسیاری از کارشناسان از رسیدن تقاضا به اوج تاریخی خود و سپس آغاز سیر نزولی آن صحبت می‌کنند و حتی صراحتاً آن را آرزو می‌کنند، فعلاً رسیدن به آن نقطه در آینده نزدیک بعید است هر چند باید گفت که تقاضای واقعی برای نفت خام مرتباً حدنصاب‌های تازه‌ای به ثبت می‌رساند. حتی آژانس بین‌المللی انرژی که از حامیان کنار گذاشتن سوخت‌های فسیلی است بر این باور است که در کوتاه‌مدت تقاضا رشد خواهد کرد و در سال جاری حد نصاب 102 میلیون بشکه در روز را پشت سر خواهد گذاشت.این سبب می‌شود که توازن میان عرضه و تقاضا نسبت به آنچه وودمکنزی پیش‌بینی کرده است مخاطرات بیشتری را تجربه کند. اگرچه صحیح است که ارتقای فناوری نقش مهمی در بالا نگه داشتن تولید نفت همزمان با کاهش هزینه‌ها داشته است، اما حفاران شیل آمریکایی رویکرد پیشین خود مبنی بر تولید به هرقیمت را کنار گذاشته‌اند. در عین حال اوپک نیز با هدایت عربستان سعودی عرضه را کاهش داده است و هر وقت بخواهد برای تنظیم بهای نفت در بازار می‌تواند این روند را تشدید کند. از این منظر قدرت اوپک با توسعه بریکس افزون خواهد شد.در نهایت باید گفت که اگرچه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید تولید نفت سیری صعودی به خود گرفته است اما با وجود تلاش‌ها برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های پاک انتظار نمی‌رود که روند نزولی تقاضا برای نفت به این زودی‌ها محقق شود. حتی ممکن است که با آشکار شدن آثار ناامیدی ناشی از تورم مخارج لازم برای تولید انرژی‌های پاک و خطر کمبود دسترسی به مواد خام لازم، تحقق این آرزو در آینده نزدیک نامحتمل‌تر شود.
منبع: اویل پرایس
