کارکردهای بورس در کشورهای در حال توسعه

بیش از 150 سال از عمر بورس‌های کالایی معتبر شناخته شده در جهان می‌گذرد. هم‌اکنون بورس‌های کالایی در کشورهای پیشرفته یا در حال توسعه نقش بسزایی در بازارهای کالایی ایفا می‌کنند و کارکردهای متنوعی در هر کشور از خود نشان داده‌اند.در کشورهای پیشرفته اغلب کارکردهایی همچون کشف قیمت منصفانه و پوشش ریسک فعالان بازار مورد توجه بوده است؛ اما در کشورهای در حال توسعه علاوه بر کشف قیمت منصفانه، کمک به تنظیم بازار، تأمین مالی به پشتوانه کالاها، ارتقاء شفافیت، توزیع متقارن اطلاعات، بازاریابی، تجمیع و استانداردسازی کالا در انبارها از جمله کارکردهای اصلی بورس‌های کالایی به شمار می‌روند.با توجه به اینکه تعدیل در قیمت‌های محصولات مختلف در بازارهای سنتی بسیار کند اتفاق می‌افتد، عدم تقارن اطلاعاتی در حوزه قیمتی می‌تواند منشأ ایجاد رانت برای افرادی باشد که دارای مزایای اطلاعاتی هستند و به رئوس شبکه توزیع نزدیک‌ترند. به منظور جلوگیری از این رانت، بورس‌های کالایی دنیا در حوزه محصولات مختلف صنعتی و کشاورزی اقدام به راه‌اندازی معاملات آتی و اختیار معامله کرده‌اند؛ در همین زمینه کشف روزانه نرخ این نوع از محصولات و اطلاع‌رسانی آن به بازار وظیفه اصلی بورس‌ها به شمار می‌رود.بورس‌ها با تعریف قراردادهای آتی و اختیار معامله، علاوه بر ایجاد تقارن اطلاعاتی، اجازه پوشش ریسک قیمتی را نیز به معامله‌گران می‌دهند. به این معنا که معامله‌گران می‌توانند با توجه به انتظارات قیمتی و پیش بینی‌ها، خود را در مقابل نوسانات قیمتی کالاها بیمه کرده و همچنین در صورتی که تولیدکننده هستند، از فروش کالای خود در سررسید قراردادهای آتی، اطمینان حاصل کنند.بورس‌های کالایی در کشورهای در حال توسعه عموماً دارای کارکردهای بیشتری نسبت به کشورهای توسعه یافته هستند. از جمله این کارکردها می‌توان به سه مورد اصلی «ایجاد تقارن اطلاعاتی و تضمین معاملات»، «ایجاد بستر کشف نرخ و عقد قرارداد» و «ایجاد شبکه قبض انبار» اشاره کرد. با توجه به ساختار سنتی بازارها در کشورهای در حال توسعه، نبود بستر قانونی مناسب جهت ساماندهی به پدیده‌هایی نظیر انحصارات خرید و فروش و همچنین عدم وجود نظام حقوقی شفاف جهت تضمین تعهدات طرفین، شکل گیری نهادی جهت رفع کاستی‌های بازار و کاهش هزینه‌های معاملاتی بسیار حائز اهمیت است.