نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: به نظر می‌رسد که کشورهای آسیایی چندان خریدار پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر کاهش تقاضا برای ال‌ان‌جی از سال 2030 به بعد نیستند. آن‌ها بر این باورند که آسیا برای کنار گذاشتن زغال‌سنگ در فرایند تولید برق و حرکت در مسیر اهداف اقلیمی چاره‌ای جز اتکای بیشتر به گاز طبیعی و ال‌ان‌جی در آینده ندارد. گزارش سال 2023 آژانس بین‌المللی انرژی درباره چشم‌انداز بازار جهانی انرژی که به تازگی منتشر شده است می‌گوید که تقاضا برای گاز طبیعی در سال 2030 به سقف خود یعنی 4.3 تریلیون متر مکعب در سال خواهد رسید. این گزارش می‌افزاید که رشد سالانه تقاضا بین سال‌های 2022 تا 2030 نیز بسیار کمتر از نرخ متوسط 2.2 درصدی طی سال‌های 2010 تا 2021 خواهد بود.
تقاضای گاز در سال 2022 معادل 4.16 تریلیون متر مکعب برآورد شده است و انتظار می‌رود تا سال 2050 که پس از آن کاهش تدریجی 100 میلیارد متر مکعبی را تجربه کند، چندان تغییری نداشته باشد. همچنین آژانس بین‌المللی انرژی نسبت به صعود میزان جایگزینی زغال‌سنگ با گاز طبیعی چندان خوش‌بین نیست. اما دلیل بدبینی آژانس به آینده گاز، به عواملی از قبیل افزایش بهای گاز، تخفیف آهنگ رشد اقتصادی چین، اقبال بیشتر به انرژی‌های پاک و تمایل بیشتر جهان به هیدروژن سبز (استخراج‌شده به کمک انرژی‌های تجدیدپذیر) نسبت به هیدروژن آبی (استخراج‌شده از گاز طبیعی) بازمی‌گردد.
البته تحقق هدف به صفر رساندن آلاینده‌های کربنی مطابق نقشه راهی که تا سال 2050 تدوین شده است مستلزم کاهش شدیدتر مصرف گاز از 3.4 تریلیون متر مکعب در سال 2030 تا سالانه 919 میلیارد متر مکعب در سال 2050 است. اما نمایندگانی که در کنفرانس اخیر ال‌ان‌جی در سنگاپور شرکت کرده بودند پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی را زیر سؤال بردند. آن‌ها معتقد بودند که تنها در آسیا میزان تقاضا برای گاز طبیعی تا سال 2050 دست‌کم 50 درصد افزایش خواهد یافت که حتی از پیش‌بینی 30 درصدی اس‌اندپی نیز بالاتر است.
مؤسسه مکنزی نهاد دیگری است که به تازگی گزارش اختصاصی خود را در ارتباط با چشم‌انداز بازار جهانی گاز منتشر کرده است. این نهاد با توجه به نقشی که برای گاز طبیعی در زمینه پوشش دادن کسری انرژی‌های پاک تا زمان تولید انبوه باتری‌های مورد نیاز قائل است، انتظار دارد که تقاضا برای گاز دست‌کم تا سال 2040 روند افزایشی خود را حفظ کند. فعالان بازار گاز همگی خواستار افزایش عرضه ال‌ان‌جی هستند تا ضمن کاهش بهای این کالا، طرف تقاضا نیز تقویت شود. آن‌ها برای گاز در بازار انرژی آسیا نقش برجسته‌ای قائل هستند. آسیا 70 درصد از دادوستدهای بازار جهانی ال‌ان‌جی را به خود اختصاص داده است.اگر به پیش‌بینی‌ها از رشد اقتصادی در چین، جنوب آسیا و جنوب شرق آسیا بنگریم و همچنین اهدافی که این کشورها برای کربن‌زدایی از اقتصاد خود تعیین کرده‌اند را مدنظر قرار بدهیم دیگر تردیدی باقی نخواهد ماند که ال‌ان‌جی همچنان سهم مهمی از سبد انرژی آسیا را در آینده به خود اختصاص خواهد داد. بازارهای در حال رشد آسیایی مانند پاکستان و بنگلادش به کاهش بهای گاز نیاز دارند و تنها راه‌حل آن نیز افزایش عرضه است. برای تحقق اهداف اقلیمی کنفرانس پاریس چاره‌ای جز آن نیست که اتکای این کشورها به زغال‌سنگ پایان یابد.در حال حاضر 15 درصد از گاز جهان در قالب ال‌ان‌جی در بازار عرضه می‌شود و از این مقدار نیز 75 درصد وابسته به تولید محلی است که رو به کاهش می‌باشد و نیاز به جایگزینی دارد. پایگاه نهاد مشورتی انرژی اینتلیجنس پیش‌بینی کرده است که نرخ رشد واردات ال‌ان‌جی بین سال‌های 2021 تا 2040 به سالانه 3.3 درصد برسد و نرخ رشد سالانه آن نیز از 4.2 درصد در دهه جاری به 2.4 درصد در سال‌های 2031 تا 2040 تنزل یابد. چین، هند، بنگلادش، پاکستان، تایلند و تایوان مهم‌ترین بازارهای در حال رشد گاز خواهند بود و 74 درصد از رشد بلندمدت تقاضای جهانی را به خود اختصاص خواهند داد.
اگرچه سال گذشته افزایش بهای گاز موجب شد که بخش تقاضا در بازارهای آسیایی کمی تضعیف شود اما این کشورها مصمم هستند که سوزاندن زغال‌سنگ را متوقف کنند. از آنجا که کشورهایی مانند کره‌جنوبی، ویتنام، اندونزی و فیلیپین از حالا احداث نیروگاه‌های جدید زغال‌سوز را ممنوع کرده‌اند آسیا به گاز طبیعی بیشتری برای پر کردن جای خالی این سوخت نیاز دارد. در جریان همه‌گیری جهانی ویروس کووید نیز مشاهده کردیم که بازار گاز طبیعی در آسیا نسبت به سایر نقاط جهان دچار نوسان کمتری شد.
اما کاهش 20 درصدی واردات ال‌ان‌جی از سوی چین در سال 2022 به واسطه سیاست قرنطینه سخت‌گیرانه، به تنهایی باعث شد مجموع واردات ال‌ان‌جی در آسیا کاهش 7 درصدی را تجربه کند. تدوین سیاست راهبردی جایگزینی زغال‌سنگ با گاز توسط دولت چین در سال 2017 این کشور را به دومین خریدار بزرگ ال‌ان‌جی در جهان تبدیل کرد اما این روند اکنون شتاب خود را از دست داده است چرا که نوسان در بازار گاز زیاد بوده و این کالا مزیت رقابتی خود را نسبت به سوخت‌های دیگر مانند زغال‌سنگ و گاز وارداتی از طریق خط لوله از روسیه از دست داده است.
بهبود رشد اقتصادی چین در سال جاری نیز کمتر از میزان مورد انتظار بوده است. اما تحلیلگران معتقدند که پکن از سیاست بی‌محابای خود در سال‌های 2017 تا 2018 درس‌هایی آموخته است. در آن دوران به علت پافشاری بیش از حد روی جایگزینی زغال‌سنگ با گاز طبیعی به منظور کاهش آلودگی هوا، بسیاری از منازل این کشور در زمستان با قطعی گاز مواجه شدند. با وجود این گاز طبیعی همچنان نقشی کلیدی در روند حل معضل آلودگی هوا در چین و تحقق سیاست‌های اقلیمی این کشور دارد. به این ترتیب بعید است که روند تقاضا برای گاز طبیعی آنچنان که آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده است به این زودی‌ها سیر نزولی به خود بگیرد.
