«نقش اقتصاد» از حرکت جهان به سوي انرژيهاي پاک گزارش مي دهد
مخاطرات امنيت تأمين انرژي
نعیم نوربخش روزنامه نگار: چندين سال متمادي است که عدم سرمايه‌گذاري کافي در بخش اکتشافات نفتي و گازي به نگراني‌ها بابت احتمال به خطر افتادن امنيت تأمين انرژي در جهان دامن زده است. مديران صنايع مختلف که احتمالاً بيشتر آنها متعلق به کشورهاي نفتي در خاورميانه باشند هشدار داده‌اند که اگر نرخ سرمايه‌گذاري در فعاليت‌هاي […]
نعیم نوربخش روزنامه نگار: چندين سال متمادي است که عدم سرمايه‌گذاري کافي در بخش اکتشافات نفتي و گازي به نگراني‌ها بابت احتمال به خطر افتادن امنيت تأمين انرژي در جهان دامن زده است. مديران صنايع مختلف که احتمالاً بيشتر آنها متعلق به کشورهاي نفتي در خاورميانه باشند هشدار داده‌اند که اگر نرخ سرمايه‌گذاري در فعاليت‌هاي اکتشافي دوباره بالا نرود، مسأله امنيت انرژي در مقياس جهاني به يک معضل بزرگ تبديل خواهد شد. اما مؤسسه وودمکنزي اخيراً خبرهاي خوشي براي اين دلواپسان داشته است. سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي جديد اکتشاف نفت و گاز در حال افزايش است و انتظار مي‌رود ميانگين آن طي چهار سال آينده به ۲۲ ميليارد دلار در هر سال برسد. اين در حالي است که ميلياردها دلار نيز به سوي فعاليت‌هاي گذار به انرژيهاي پاک و کنار گذاشتن منابع هيدروکربني هدايت مي‌شود.
در همين حال مي‌توان پيوندي ميان روند گذار به انرژي پاک و احياي نرخ سرمايه‌گذاري در اکتشاف منابع نفتي و گازي مشاهده کرد. اين پيوند ناشي از الزامات دوران گذار است که مستلزم تلاش شرکت‌هاي اکتشاف و توليد نفت براي متمرکز شدن روي فناوري و دارايي‌هايي است که رد پاي کربني کمتري از خود باقي بگذارند. به طور مثال احتمال دارد مقررات محيط زيستي سخت‌گيرانه‌تري تدوين شود که برخي پروژه‌هاي اکتشافي را متوقف و از رده خارج کند.«جولي ويلسون» مدير بخش اکتشافات جهاني وودمکنزي در اين باره مي‌گويد که شايد افزايش سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي اکتشافي براي برخي موجب شگفتي باشد اما اين مسأله را بايد در بستر تحولات جاري بررسي کرد. فعاليت‌هاي اکتشافي در سال‌هاي ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ يک دوره از شکوفايي را تجربه کرد و حجم سرمايه‌گذاري در اين بخش تا ۷۹ ميليارد دلار (با احتساب ارزش روز دلار) رسيد. اما در شش سال گذشته متوسط سرمايه‌گذاري در اين بخش بر حسب ارزش روز دلار حدود ۲۷ ميليارد دلار در سال بوده است. اگرچه هزينه‌کرد در حال افزايش است به هيچ‌وجه حجم آن به ارقام پيشين در دوران اوج فعاليت‌هاي اکتشافي بازنمي‌گردد و شايد شاهد سقفي براي اين افزايش سرمايه‌گذاري باشيم.
به بيان ساده‌تر روند سرمايه‌گذاري در فعاليت‌هاي اکتشافي در حالي به واسطه الزامات دوران گذار به انرژي پاک بار ديگر جان گرفته است که خود وضعيت گذار به عنوان نوعي عامل محدودکننده براي اين نوع سرمايه‌گذاري‌ها عمل مي‌کند. اين که روند احياي سرمايه‌گذاري علي‌رغم محدوديت‌ها ادامه پيدا کرده است خود گوياي بسياري از حقايق است. از آغاز سال جاري صداي طرفداران توقف کامل صنايع هيدروکربني بلندتر شده است. يکي از گروه‌هاي فعال در برگزاري اين گونه پويش‌ها با نام «بين‌الملل تحول نفتي» ضمن محکوم کردن تصويب «قانون تخفيف تورم» در کنگره آن را يکي از بزرگترين عوامل تقويت صنعت نفت در ايالات متحده آمريکا دانسته است.اين گروه معتقد است که با ارسال ميلياردها دلار به سوي صنايع نفت و گاز، پيش‌بيني افزايش صدور مجوزهاي توسعه براي پروژه‌هاي سوخت فسيلي و اعطاي مشوق به فناوري‌هاي تأييده نشده و خطرناک براي تداوم فعاليت اين صنايع مانند فناوري جداسازي و ذخيره‌سازي کربن، استخراج هيدروژن و تجزيه مستقيم هوا، اين قانون کمکي به تحقق هدف ما براي تضمين آينده‌اي روشن و قابل زيست نمي‌کند.در قانون تخفيف تورم ايالات متحده آمريکا بودجه‌اي براي توسعه فناوري جداسازي و ذخيره‌سازي کربن پيش‌بيني شده است. بودجه‌هاي کلاني نيز براي سرمايه‌گذاري در انرژيهاي بادي و خورشيدي، خودروهاي برقي و زيرساخت شارژ خودروها مانند اتحاديه اروپا در نظر گرفته شده است. ترديدي نيست که برخلاف تمام چالش‌هايي که اخيراً پديد آمده است، جهان غرب عزم خود را براي گذار به انرژيهاي پاک جزم کرده است. اما اگر شاهديم که سرمايه‌گذاري در بخش اکتشاف و توسعه منابع هيدروکربني افزايش يافته است دليل خوبي نيز براي آن وجود دارد. دليلش ثبت سودهاي سرسام‌آور شرکت‌هاي نفتي در سال گذشته نيست يا دست‌کم تمام آن نيست. مسأله اصلي امنيت انرژي است.جهش بهاي گاز طبيعي در اروپا که سال گذشته رخ داد بسياري را به اين فکر انداخت که تمرکز روي انرژيهاي پاک لزوماً به معني رسيدن به امنيت پايدار در بخش انرژي نيست. ممکن است روزي اين امنيت تأمين شود اما روندي زمان‌بر خواهد بود. همچنين سرمايه‌گذاري‌هاي بسيار بيشتر و يافتن راه‌حل براي برخي مشکلات در توليد انرژيهاي بادي، خورشيدي و خودروهاي برقي را مي‌طلبد. در حال حاضر تنها منابع هيدروکربني هستند که مي‌توانند امنيت انرژي را تضمين کنند.تنها طرفداران کنار گذاشتن سوخت‌هاي فسيلي نيستند که اين حقيقت را دريافته‌اند. حتي امر بر فعالان صنايع نفت و گاز نيز براي مدتي هر چند کوتاه مشتبه شده بود اما اتفاقات سال گذشته آنها را نيز بيدار کرد. بنابراين در حال حاضر سرمايه‌گذاري در بخش اکتشاف روند صعودي دارد. صنعت نفت به طور همزمان به دنبال اين نيز هست که روند مذکور را به تحقق اهداف کلان براي گذار به انرژيهاي پاک گره بزند.«زو يونوويچ» مدير بخش بالادستي گاز در شرکت شل ماه گذشته گفته بود که براي تضمين نتيجه‌بخش بودن گذار متوازن به انرژيهاي پاک به تداوم سرمايه‌گذاري در ذخاير هيدروکربني نياز داريم تا عرضه پايدار و مقرون بصرفه سوخت‌هاي فسيلي با آلايندگي کربني کمتر را ممکن کنيم. ما با متمرکز شدن بر سرمايه‌گذاري روي سودآورترين و کم‌آلاينده‌ترين پروژه‌ها هدف گذار متوازن را تعقيب مي‌کنيم.يکي از حقايقي که طرفداران کنار گذاشتن سوخت‌هاي فسيلي چه در حلقه‌هاي سياسي و چه خارج از آنها ناديده مي‌گيرند اين است که کنار گذاشتن منابع هيدروکربني شديداً به استفاده از همان منابع وابسته است. مواد خام لازم براي ساخت تجهيزات دوران گذار با استفاده از ماشين‌آلاتي توليد مي‌شوند که با سوخت هيدروکربني کار مي‌کنند. خود اين ماشين‌آلات نيز با استفاده از انرژيهاي هيدروکربني توليد شده‌اند. مثال چين، پنل‌هاي خورشيدي و نيروگاه‌هاي برق زغال‌سوز را در نظر بگيريد. در بافت ماشين‌آلات نيز از مواد هيدروکربني استفاده شده است مانند پره‌هاي توربين‌هاي بادي و رزين‌هاي اپوکسي. به بيان ديگر دليل نخست افزايش سرمايه‌گذاري در اکتشافات نفتي و گازي اين است که روند تقاضا به روشني نشان داده است عطش جهان براي انرژي هيدروکربني نه تنها کم نشده بلکه در حال ازدياد است و دليل دوم نيز اين است که کنار گذاشتن سوخت‌هاي فسيلي و استفاده از منابع پاک انرژي خود به استفاده از منابع هيدروکربني متکي است. بي‌ترديد با رغبت سرمايه‌گذاران به فرصت‌هاي تازه پديدآمده در نتيجه تدوين سياست‌هاي جديد توسط دولت‌ها و دور کردن برچسب بدنامي ناشي از حضور در بازار سوخت‌هاي آلاينده، روند افزايشي سرمايه‌گذاري در اکتشافات نفتي و گازي نيز به زودي متوقف مي‌شود. اما سقف افزايش سرمايه‌گذاري‌ها هنوز آشکار نيست و بايد منتظر رويدادهاي آينده باشيم. در نهايت بايد اين حقيقت را نيز آويزه گوش خود کنيم که مسأله امنيت انرژي مي‌تواند هر موضوع ديگري را هر چقدر هم مطلوب باشد به حاشيه براند. منبع: اويل پرايس
