نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: عربستان سعودی تأکید کرده است که قصد دارد کاهش یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت خام به منظور تقویت بهای نفت در بازار را تا پایان سال جاری ادامه دهد. در عین حال مجموع صادرات اوپک در حال افزایش است و این می‌تواند به واسطه ایجاد مازاد عرضه از صعود بیشتر قیمت نفت جلوگیری کند. از طرفی پالایشگران چینی نیز به دلیل کاهش حاشیه سود خود در حال کاستن از حجم تولید خود هستند. دولت چین نیز از اعطای مجوز افزایش سهمیه صادرات سوخت آنها خودداری کرده است. در این وضعیت عربستان سعودی از کاهش بهای نفت فروخته‌شده به پالایشگران چینی طفره می‌رود که وضعیت را برای پالایشگران چینی دشوارتر می‌کند.
این دو رویکرد متضادی که عربستان سعودی در پیش گرفته است، ضمن تیره کردن چشم‌انداز تقاضا برای نفت خام موجب شده است که تحلیلگران بگویند رفتار سعودی‌ها از شفافیت اوضاع آتی بازار خواهد کاست. به همین دلایل در حال حاضر تقاضا برای نفت خام و روند آن در آینده به یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های فعالان در بازار تبدیل شده است. هفته گذشته شرکت بزرگ نفتی آرامکو از کاهش 23 درصدی سوددهی در سه ماهه سوم سال جاری خبر داد و به کاهش بهای نفت و حجم فروش به عنوان دلایل اصلی این کاهش سود اشاره کرد. عامل دوم ماحصل سیاست کاهش عرضه خود سعودی‌هاست.
این وضعیت قابل پیش‌بینی بود و در واقع بهتر است که بگوییم تحلیلگران باید زودتر آن را پیش‌بینی می‌کردند. با وجود این اکنون تردیدها درباره تداوم صعودی نرخ تقاضا در سال‌های آتی زیر سؤال رفته است. بخش انرژی رویترز تازه‌ترین مورد از اظهار نگرانی در این خصوص را مطرح کرده است. در تحلیل ستون‌نویس این خبرگزاری آمده است که تمدید سیاست کاهش عرضه یک میلیون بشکه‌ای به معنای پذیرش ضمنی این حقیقت است که تقاضا برای نفت خام آن‌قدرها هم که اوپک می‌گوید قوی نیست.
بسیار محتمل است که اوپک در پیش‌بینی خود از روند تقاضا در بازار اغراق کرده باشد. همچنین به نظر می‌رسد بازیگران بازار نفت دیگر نمی‌توانند از یک طرف عرضه نفت را محدود کنند و از طرف دیگر انتظار داشته باشند که سایر عوامل تأثیرگذار بر بهای نفت بدون تغییر بمانند. به طور مثال کاهش قیمت اخیر در حالی رخ می‌دهد که به واسطه درگیری اسراییل با حماس تردیدها درباره احتمال وقفه در صدور نفت از خاورمیانه کمرنگ شده است. ابتدا بروز جنگ موجب شد بهای نفت خام بالا برود اما با گذشت زمان و متوقف نشدن روند عرضه نفت، بهای نفت خام کاهش پیدا کرد.
در همین حال پیوند خوردن سرنوشت بازار نفت به وضعیت اقتضادی چین بار دیگر پیامدهای خود را نشان داد. چینی‌ها برای بار چندم از کاهش صادرات در ماه اکتبر خبر دادند و معامله‌گران به دلیل نگرانی از کاهش رشد اقتصادی چین دست به فروش سنگین ذخایر نفت زدند. دلیل کاهش رشد اقتصادی چین کاسته شدن از تقاضا در بازار مهم‌ترین مشتری صادرات چین یعنی کشورهای غربی قلمداد شده است. این وضعیت جای شگفتی دارد چرا که صندوق بین‌المللی پول به تازگی برآورد خود از رشد تولید ناخالص چین را از 5 درصد به 5.4 درصد افزایش داده بود.
در خصوص تقاضا برای نفت خام در کشورهای غربی، اتحادیه اروپا به تازگی نشستی اضطراری ترتیب داده است تا درباره وضعیت اجتناب‌ناپذیر ذخایر سوخت در این اتحادیه و امکان احداث تأسیساتی برای ذخیره‌سازی راهبردی گازوییل گفت‌وگو شود. این امر مؤید کاهش تقاضا برای نفت و مشتقات آن محسوب نمی‌شود بلکه حکایت از وضعیت کسری عرضه نسبت به تقاضا دارد. به طور همزمان شاهدیم که میزان صادرات نفت اوپک افزایش یافته است که به دلیل احتمال مازاد عرضه بر بهای نفت تأثیر کاهشی داشته است.
به دلیل کاهش فصلی مصرف نفت در خاورمیانه میزان صادرات اوپک افزایش یک میلیون بشکه‌ای را تجربه کرده است و به نظر می‌رسد کشورهای خریدار نفت از ظرفیت لازم برای جذب این افزایش عرضه برخوردار نیستند. ولی ممکن است مسأله فقط حجم عرضه نباشد. پالایشگران چینی به دلیل کاهش حاشیه سود و عدم اعظای مجوز افزایش صادرات از سوی دولت در حال کاستن از حجم تولید خود هستند. این یعنی تقاضا برای سوخت خارج از چین بالاست اما پکن سقف صادرات آن را با سهمیه‌بندی محدود کرده است.
موضوع تقاضا برای نفت خام و چشم‌انداز آن مبحثی داغ شده است. آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش ماهانه خود با اشاره به افزایش تولید خودروهای برقی پیش‌بینی کرده است که تقاضا برای نفت خام پیش از سال 2030 سیر نزولی به خود خواهد گرفت. اما پس از انتشار این گزارش آشکار شد خود تولیدکنندگان خودروهای برقی نسبت به بازار فروش این محصول چندان خوش‌بین نیستند. تقاضای کمتر از حد انتظار این صنعت را زیر فشار برده است و چالش‌هایی مانند نرخ بیمه بالاتر و فقدان زیرساخت شارژرسانی سد راه گسترش تولید خودروهای برقی است.
در عین حال اوپک همچنان نسبت به آینده تقاضا برای نفت خوش‌بین است. البته غیر از این نیز نباید از کشورهای صادرکننده نفت انتظار داشت. از این لحاظ ممکن است این موضع‌گیری چندان مهم نباشد اما از نگاه اعضای اوپک و شرکای آن در اوپک‌پلاس که 40 درصد از تولید نفت خام جهان را در اختیار دارند این می‌تواند مسأله مهمی جلوه کند. ممکن است عربستان به دلیل نگرانی از همین کاهش تقاضا سیاست کاهش عرضه را تمدید کرده باشد. شاید سعودی‌های به نفت گران‌تری نیاز دارند تا اجرای پروژه 500 میلیارد دلاری نیوم را تداوم ببخشند. به هر حال این‌ها دیگر اهمیت ندارد. چیزی که مهم است این است که اگر سعودی‌ها بخواهند می‌توانند در صورت لزوم باز هم از عرضه نفت خام بکاهند.
این اقدام فرضی می‌تواند پیغامی مخالف با چیزی که مدنظر بوده است ارسال کرده و ابهام درباره تقاضا را تقویت کند. اما برخلاف پیش‌بینی‌های برخی نهادهای خاص و ذینفع، در نهایت نه بازار آتی بلکه بازار جاری است که نمایانگر تقاضای واقعی است. اگر بازار امروز تحت فشار تقاضا قرار بگیرد بهای نفت بالا می‌رود چرا که در آینده روند تقاضا چه نزولی باشد و چه صعودی، فعلاً شاهد حدنصاب‌های تازه در نرخ تقاضا برای نفت خام هستیم. منبع: اویل پرایس
