مریم فکری روزنامه نگار: در حالی وزیر صنعت در روزهای گذشته از برنامه تولید مشترک با چینی‌ها خبر داده بود که کارشناسان اعتقاد دارند که چینی‌ها بیش از این‌که به فکر سرمایه‌گذاری در کشوری دیگر باشند، دنبال فتح بازارها هستند. به باور آنها، همین الان بازار ایران تقریباً در دست چینی‌هاست، بنابراین چینی‌ها بدون این‌که نیازی به سرمایه‌گذاری به ایران داشته باشند، بازار ایران را فتح کرده‌اند.
این در حالی است که عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در روزهای گذشته درباره مذاکرات ایران و چین در حوزه صنعت خودرو گفته بود: چین در سال حدود 25 میلیون خودرو تولید می‌کند و این می‌تواند پتانسیلی برای رشد فزاینده در این حوزه باشد.او با استقبال از پیشرفت‌های چین در حوزه خودرو برای توسعه صنایع داخلی و انتقال تجربیات تحقیقاتی، از مذاکرات تهران و پکن برای تولید مشترک خودرو خبر داده و تاکید کرده بود: تلاش کردیم با این بازار ارتباط بگیریم و به نحوی با چین در توسعه صنعت خودرو مشارکت داشته باشیم، بنابراین شرکت‌های ایرانی را با خود همراه کردیم تا با برخی از تولیدکنندگان برتر چین یک هماهنگی و ارتباطی برای توسعه تولید مشترک و دسترسی به اهداف کشور برقرار کنیم.
چینی‌ها، اروپایی‌ها را به دست و پا انداخته‌اند؟
امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو در همین خصوص در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین می‌گوید: یک نکته مهمی که وجود دارد، این است که چین به شدت جهش کرده است. چین در طول 40 سال گذشته به لحاظ اقتصادی جهش کرد. در طول 20 سال گذشته نیز روی خودرو متمرکز شد و در 5 سال اخیر می‌توانم ادعا کنم که یک جهش بزرگ داشته است؛ به گونه‌ای که در حال حاضر اروپایی‌ها به دست و پا افتاده‌اند. این یک موضوع مهم است که البته باور کردن آن خیلی سخت است، ولی به‌هرحال واقعیتی است که باید بپذیریم.
وی می‌افزاید: اگر ما قبلاً آرزو داشتیم که اروپایی‌ها در ایران سرمایه‌گذاری کنند و یک زمانی هم ژاپنی‌ها، اما الان اگر چینی درجه به ایران بیاید، خیلی کار بزرگی کرده است. در واقع آن اصطلاحی که قبلاً می‌گفتیم این کالا چینی است، دیگر باید از یادها برود.
این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به این‌که خودروهای چینی به سمت برقی شدن می‌روند، تصریح می‌کند: واقعیت این است که صنعت خودرو، یک صنعت جهانی است و ما بدون روابط بین‌المللی نمی‌توانیم صنعت خودرو را جهش دهیم. پس این‌که بخواهیم یک حرکت مشترک انجام دهیم؛ به خصوص سرمایه‌گذاری مشترک، بهترین راهکاری است که می‌تواند کشور را از این وضعیت گردابه‌ای که به وجود آمده و از افول نجات دهیم.
چینی‌ها حاضر به تولید مشترک خودرو در ایران می‌شوند؟
کاکایی در ادامه می‌گوید: اما نکته این‌جاست که در این سرمایه‌گذاری مشترک، چند چالش وجود دارد. این‌که اولاً خودروسازان چینی درجه یک به راحتی با ما کار نمی‌کنند و این یک مساله مهمی است.
وی می‌افزاید: نکته بعدی که خیلی مهم است، این‌که همین الان بازار ایران تقریباً در دست چینی‌هاست. یعنی چینی‌ها بدون این‌که نیازی به سرمایه‌گذاری به ایران داشته باشند، انگار بازار ایران را فتح کرده‌اند، بنابراین خیلی به نظر نمی‌رسد انگیزه‌ای برای این موضوع داشته باشند که بخواهند در ایران سرمایه‌گذاری کنند.
این کارشناس صنعت خودرو تصریح می‌کند: بر این اساس، اگر وزیر صنعت بتواند وعده تولید مشترک ایران و چین را عملی کند، اتفاق بزرگی است. اما ما با مسائل زیادی در مقابل آن روبه‌رو هستیم. برای مثال، رنو در ایران سرمایه‌گذاری خوبی هم کرده بود و یا پژو و سیتروئن در سال‌های 95 و 96 در مجموع بیش از 400 میلیون یورو سرمایه‌گذاری کردند، ولی زمانی که تحریم‌ها شروع شد، رفتند.
کاکایی عنوان می‌کند: رنو خیلی تمایل به سرمایه‌گذاری در ایران داشت، اما به دو دلیل رفت؛ یکی تحریم‌های آمریکا بود و یکی هم اف‌ای‌تی‌اف است. این یک واقعیت است که وقتی شرکتی در یک کشور نتواند پول خود را به راحت جابه‌جا کند، به طور طبیعی از سرمایه‌گذاری صرف‌نظر می‌کند. شرکت‌ها دنبال سود هستند.
وی تاکید می‌کند: متاسفانه در ایران نظام‌های اقتصادی و سیاست‌گذاری، بزرگ‌ترین نقطه ضعف‌مان شده است. یعنی بعید می‌دانم که در این وضعیت ما کسی حاضر به سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد. با این حساب، ادعای تولید مشترک، خیلی کار بزرگی است، ولی چالش‌های بسیار فراوانی در مقابل دارد.
این کارشناس صنعت خودرو همچنین می‌گوید: چینی‌ها معمولاً در دنیا سرمایه‌گذاری به آن معنا نیستند، بلکه می‌روند تا بازارها را فتح کنند، چون خودشان 1.5 میلیارد جمعیت هستند و بزرگ‌ترین منبع تولید دنیا هستند. الان هم روابط‌شان با غرب زیر سؤال رفته است، بنابراین به شدت دنبال بازار هستند؛ به دنبال این نیستند که در کشوری سرمایه‌گذاری داشته باشند.
کاکایی می‌افزاید: شما فعالیت مونتاژکارها را بررسی کنید، می‌توانم ادعا کنم یک ریال سرمایه‌گذاری واقعی برای داخلی‌سازی نکردند. بر این اساس، بحثی که در رابطه با تولید مشترک خودرو با چینی‌ها وجود دارد، بعید می‌دانم اتفاق بیفتد.
وی عنوان می‌کند: در حال حاضر سی‌کی‌دی‌کارها در بازار ایران بیشترین سود را می‌برند و برعکس، خودروسازان داخلی هزاران میلیارد تومان زیان می‌دهند.
این کارشناس صنعت خودرو یادآور می‌شود: چالش دیگر، ثبات رویه در قوانین است. واقعیت این است که بحث تعرفه، واردات، گمرکی و… چالش‌هایی هستند که در مقابل این مسیر هستند.
