درآمد مردم زیر تیغ تورم بازار مسکن

مینا علیزاده روزنامه نگار: گزارش‌های رسمی از بازار مسکن و تورم نشان‌دهنده آن است که متوسط قیمت مسکن در تهران به حدود 75 میلیون تومان رسیده و این در حالی‌ست که همین حالا نیز مردم بیش از 60 درصد درآمد خود را صرف هزینه‌های مربوط به مسکن می‌کنند. اما واکنش مردم به گرانی‌ها چه بوده و آیا روند صعودی قیمت سال بعد ادامه خواهد یافت؟

هزینه‌های مربوط به مسکن سالهاست در ایران سر به فلک کشیده و اکنون خرید یا حتی اجاره یک واحد کوچک‌متراژ با امکانات حداقلی برای قشر بزرگی از مردم تبدیل به رؤیا شده است.

بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن در آبان‌ماه متوسط قیمت مسکن در شهر تهران در کانال 75 میلیون تومان قرار دارد. این در حالی‌ست که گزارش مربوط به تورم نیز حاکی‌ست، تورم بازار مسکن و اجاره طی آبان‌ماه، 4.1 درصد رشد کرده و بیش از 60 درصدتورم در این بازه مربوط به هزینه بخش مسکن بوده است. اما این روند در آینده نیز ادامه خواهد یافت؟

روند بازار مسکن در سال 1403

کارشناسان معتقدند نمودار قیمت مسکن در ایران همیشه رو به بالا بوده است؛ بنابراین با وجود آنکه قیمت ملک در ایران طی چند ماه گذشته کاهشی نسبی را تجربه کرده، اما باز هم بر مدار خود باقی خواهد ماند. در این میان، چند عامل را می‌توان گواهی بر همین امر گرفت.

نخستین عامل به وضعیت رشد تورم در کشور بازمی‌گردد. مادامی که اقتصاد کلان در وضعیت کنونی دست و پا بزند و تورم نیز در کانال بالاتر از 40 درصد نوسان داشته باشد نمی‌توان احتمال داد قیمت‌ها در بازارهای مالی و سرمایه‌ای نیز به نقطه امنی برسد.

از سوی دیگر رکودی که اکنون بازار مسکن در حوزه کمبود عرضه و ساخت با آن روبه‌رو است سال بعد نیز گریبانگیر آن خواهد شد. دولت در این دو سال نه تنها نتوانست به وعده تحویل سالانه خود عمل کند بلکه بر اساس آمارها تولید مسکن از سالی 300 هزار واحد به سالی 200 هزار واحد کاهش پیدا کرده است.مورد دیگری که کارشناسان از ابتدای وقوع بحران در مورد آن هشدار داده‌اند بحث مالکیت نهادهای دولتی و بانک‌ها بر میزان بالایی از املاک در سراسر کشور است. مسئله‌ای که حالا خود به مشکل دیگری تبدیل شده و حتی دولت نیز نمی‌تواند برای مصادره اموال مازاد بر این واحدها کاری انجام دهد.

همه این موارد در حالی‌ست که سیاست‌های دولت چه در بحث کنترل بازار و چه در بحث مالیات‌گیری مانوری نمایشی بیش به نظر نمی‌آید و عملاً نظری مطالعه‌شده و کارشناسی در پس آن پنهان نشده است.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت خیلی دور از احتمال نیست که قیمت مسکن در ایران بر مدار افزایشی خود باقی بماند و سال بعد نیز حجم بالایی از درآمد مردم را ببلعد.

نگاهی به آمار تابستان 1402 نشان می‌دهد که قیمت مسکن تهران در مرداد و شهریور امسال با افت روبه‌رو شده است. طبق گزارش مرکز آمار ایران، میانگین وزنی قیمت هر مترمربع مسکن پایتخت در مردادماه از مرز 83 میلیون و 323 هزار تومان گذشته بود، اما در شهریور این مبلغ به 80 میلیون و 839 هزار تومان رسیده است. تعداد معاملات مسکن در پایتخت هم از 3388 واحد در مردادماه به 3008 واحد در شهریور کاهش یافته است. این اتفاق چندان هم دور از ذهن نبود. در 6 ماه اول سال قیمت دلار در بازار آزاد رشد چندانی نداشت. همین موضوع هم باعث شد تا انتظاراتی مبنی بر رشد مسکن شکل نگیرد. روابط سیاسی- اقتصادی نیز به نحوی بود که هم نرخ تورم در محدوده دو درصد ماهانه باقی ماند و هم انگیزه زیادی برای تحریم‌های شدید وجود نداشت. همین موضوع بسیاری از افراد و سرمایه‌گذاران را از ورود به بازار مسکن بازمی‌دارد.

واکنش جامعه به مسئله افزایش هزینه‌های مسکن

واکنش مردم به گرانی خانه در سال‌های اخیر، حالات مختلفی داشته است. برخی از آنها که سال‌ها پیش به کلانشهرها مهاجرت کرده بودند با موج افزایش قیمت‌ها به شهرهای خود برگشتند؛ شهرهایی که در اکثر موارد ظرفیت کافی از لحاظ اقتصادی برای پذیرش آنها را نداشتند.البته برخی دیگر نیز در این بین به‌منظور حفظ کسب و کار شهرهای جدید و حاشیه تهران را برای سکونت انتخاب کردند و علاوه بر اینکه این موج مهاجرت ناگهانی باعث بروز مشکلاتی در این مناطق شد، عده زیادی هم هر روز باید چند ساعت را به رفت و آمد بین محل کار و زندگی خود اختصاص بدهند که این مورد هم خود می‌تواند باعث بروز معضلاتی مانند ترافیک شود.

اما در این بین رویکردی که بیشترین معضلات اجتماعی را به دنبال داشت، بحث بدمسکنی بود. خانوارهایی که نه از پس مخارج هزینه‌های خود برآمدند و نه توانستند بار این مهاجرت‌های معکوس را به دوش بکشند به بدمسکنی روی آوردند؛ سکونت‌های کاذب مانند شبه کپرنشینی، پشت بام‌خوابی، بی‌آرتی‌خوابی و صدها مثال دیگر که هر کدام می‌تواند معضلاتی اجتماعی با خود به همراه داشته باشد.کارشناسان معتقدند در صورتی‌که چاره‌ای اساسی برای مشکلات مربوط به بازار مسکن اندیشیده نشود، سال آینده و سال‌های پس از آن نیز افزایش قیمت ادامه می‌یابد و همان‌طور که وضعیت بدمسکنی روز به روز ادامه می‌یابد معضلات اجتماعی ناشی از نیز ادامه خواهد یافت!