طی 3 هفتهٔ نخست دی 1402 نرخ دلار آمریکا از حدود 49800 تومان به نزدیکی 52900 تومان افزایش یافته است. چنین رشدی بعد از تحولات نیمهٔ دوم سال گذشته -به جز در جنگ غزه- تقریباً بی‌سابقه بوده است.
مهم‌ترین عللی که منجر به صعود مجدد نرخ ارز شده ریشه در بازار پول دارند. جایی که عدم مدیریت بانک‌های ناتراز منجر به تداوم اضافه برداشت آن‌ها از منابع بانک مرکزی شده است. همزمان از اسفند سال گذشته نیز سپرده‌های بخش دولتی در نزد بانک مرکزی شروع به سقوط کرد و نهایتاً پس از 16 ماه، خالص دارایی‌های بخش دولتی نزد بانک مرکزی منفی شد. شاید بتوان گفت میخ اصلی را بر تابوت ثبات ریال، عرضهٔ 30٪ از ذخایر ارزی بانک مرکزی در 6 ماه نخست امسال زد که ماندهٔ ذخایر ارزی این بانک را برای مداخلهٔ بیشتر در بازار ارز بسیار کاهش داد.
سیاست نرخ بهره بانک مرکزی ناکاراآمد است سیاست نرخ بهرهٔ بانک مرکزی نیز غیرمؤثر بوده است. در حالی که نرخ تورم حدوداً 50٪ است، نمی‌توان با نرخ سود سپردهٔ 23٪ انقباض پولی ایجاد کرد. بنابراین، نرخ بهرهٔ واقعی منفی منجر به تضعیف ریال خواهد شد. علاوه بر این، کسری نقدینگی بازارها بانک مرکزی را مجبور کرده که به درخواست‌های نقدینگی بانک‌ها پاسخ مثبت بدهد و مجدداً نرخ سود بین بانکی شروع به کاهش کرده است. در حوزهٔ تراز پرداخت‌های خارجی نیز تداوم خروج سرمایه و تراز تجاری غیرنفتی منفی به کاهش عرضهٔ ارز دامن زده و زمینه را برای افزایش نرخ فراهم کرده است. در این وضعیت کاهش قیمت جهانی نفت و سیاست خارجی کشور نیز بی‌تأثیر نبوده است.
با کنار هم چیدن موارد مطروحه و ریسک‌های سیستماتیک جهانی، باید اذعان داشت که نهایتاً طی چند روز اخیر به طور همزمان شاهد چند اختلال منفی در بازار ارز بودیم که مهم‌ترین آن توقیف کشتی آمریکایی توسط ارتش ایران بود که پس از آن نیز نیروهای ائتلاف آمریکایی به مواضع حوثی‌ها در خاک یمن حمله کردند. از جنبهٔ چرخه‌های انتخاباتی هم انتظاراتی وجود دارد که با عبور از انتخابات مجلس (50 روز دیگر)، دولت سیاست ثبات را کم‌رنگ کند.مادامی که استراتژی‌های اقتصادی و سیاسی کشور به ناترازی‌های مختلف در بازار پول و بودجهٔ دولت، تضعیف تراز پرداخت‌های خارجی کشور و فضای کسب‌وکار نامساعد بینجامد ارزش ریال کاهش خواهد یافت. در پایان دی 1402 حجم نقدینگی تقریباً 7600 هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود و چنانچه 30٪ دیگر رشد کند و متغیرهای بخش واقعی نیز بهبود قابل توجهی نیابند، قیمت دلار آمریکا می‌تواند به بالای 60 هزار تومان هم برسد.
