هادی حق شناس کارشناس اقتصادی: اگر فرض کنیم دلیل عدم مشارکت در سال 1400 عملکرد دولت روحانی بوده، الان هم باید بگوییم چون عملکرد 33 ماهه دولت سیزدهم نارضایتی را افزایش داده، مردم مشارکت نکردند.
انتخابات 8 تیر از دو جنبه قابل بررسی است، سه سال پیش وقتی میزان مشارکت زیر 50 درصد آمد منتقدان گفتند علت اینکه مردم در انتخابات شرکت نکردند بخاطر عملکرد غلط اقتصادی دولت دوازدهم بوده، سؤال این است که اینبار چرا مردم نیامدند؟ بالاخره مردم یک دلیلی باید داشته باشند، اگر فرض کنیم دلیل عدم مشارکت در سال 1400 عملکرد دولت روحانی بوده، الان هم باید بگوییم چون عملکرد 33 ماهه دولت سیزدهم نارضایتی را افزایش داده، مردم مشارکت نکردند.
در انتخابات 8 تیر، هم میزان مشارکت افزایش پیدا نکرد و هم آرای مأخوذه به‌گونه‌ای بود که انتخابات به دور دوم کشیده شد مضاف بر اینکه مجموع آرای دو نفری که منتسب به جبهه انقلاب هستند را جمع بکنیم به آرای رئیس جمهور قبلی نمی‌رسد. مقایسه این دو عدد چند نکته دارد، نکته اول که خیلی مهم است این است که شاخص‌های اقتصادی در 33 ماه گذشته رضایت بخش نبوده، مهم‌ترین شاخص اقتصادی تورم است که سه سال پیاپی دارای تورم 40 درصد بوده‌ایم که در تاریخ 5 دهه گذشته چنین نکته‌ای نداشته‌ایم که سه سال پیاپی میانگین تورم 40 درصد باشد. نکته دوم وضعیت معیشت مردم است که تقریباً 30 درصد مردم زیر خط فقر هستند و نکته مهمتر اینکه 60 درصد اینها کسانی هستند که شاغل هستند و باز زیر خط فقر هستند. نکته بعدی شاخص مسکن است، استاندارد این است که 30 درصد درآمد صرف هزینه مسکن شود در حالی که الان دو سه برابر این عدد هزینه مسکن می‌شود و مردم شدیداً دچار مشکل مسکن هستند.
نکته بعدی وعده‌هایی بود که داده شد و گفته شد با یک میلیون تومان یک شغل می‌توانند ایجاد کنند و یا یک میلیون شغل ایجاد خواهند کرد، یا یک میلیون مسکن خواهند ساخت و یا اینکه قیمت مرغ و تخم مرغ ربطی به تحریم ندارد و یا اینکه ما بهتر از بقیه بلدیم با دنیا مذاکره کنیم و مسائلمان را در قدرت حل کنیم. در 33 ماه گذشته آثار این وعده‌ها بر روی سفره مردم نیامد و تردید نباید کرد که این موضوع بر روی مردم تأثیر می‌گذارد.
بنظر می‌رسد علت کاهش مشارکت این است که یک جریان می‌خواهد همه جالش‌ها را به جریان مقابل نسبت دهد، در بیانیه امروز آقای قالیباف، فراز اصلی این است که او از آقای جلیلی حمایت می‌کند زیرا چالش‌های اقتصادی و سیاسی موجود را محصول عملکرد اطرافیان آقای پزشکیان یا جریانی که از پزشکیان حمایت می‌کند و به طور مشخص جریان اصلاحات می‌داند. نکته اساسی این است که 33 ماه از آن دولت گذشته و همچنیان همه مسائل و مصائب را به دولت روحانی ربط می‌دهند، سؤال این است که شما در این 33 ماه چه‌کار کردید، در حالی که خالص‌ترین دولت بعد از انقلاب بودید و 33 ماه هم فرصت بود چه اتفاقی افتاد.
نکته کلیدی دیگر بحث مناظره‌ها بود، مناظره‌ها خیلی اثر منفی بر مشارکت گذاشت، در مناظره‌ها هر یک از کاندیداهای جریان اصولگرا آمدند توزیع ثروت انجام دادند! یکی گفت خط اعتباری یک میلیارد تومانی به خانوارها می‌دهم، یکی گفت 200 متر زمین رایگان می‌دهم، دیگری گفت من به زوج‌ها، 3 ساله مسکن رایگان می‌دهم و یکی دیگر گفت یارانه طلایی می‌دهم. مردم هم از خودشان می‌پرسند اینان که این همه راهکارداشتند، پس چرا وقتی در دولت بودند و کنار رئیس‌جمهور می‌نشستند، این پیشنهادها را به رییسی ندادند؟ و به این پاسخ می‌رسیدند که حتماً در این وعده‌ها صداقتی نیست و یا به این دلیل پیشنهاد نداده‌اند که می‌خواستند، موفقیت‌ها را به نام خودشان سند بزنند. نهایتاً هم جمع‌بندی مردم این شد که آنان فقط دنبال قدرت هستند.
مردم درباره اصلاح‌طلبان، این ملاحظه را دارند که حالا فرضاً، آقای پزشکیان رأی بیاورد، مگر می‌گذارند او کاری بکند؟ دولت قبلی حتی برجام را نیز منعقد کرد اما اینها مانع اجرا و احیای آن شدند. معمار برجام آقای ظریف است و ایشان به صراحت می‌گوید اگر می‌گذاشتند بعد از اینکه ترامپ از برجام خارج شد می‌توانستیم آن را احیا کنیم اما نگذاشتند، مردم شاهد و ناظر این حرف‌ها هستند.
از سوی دیگر، آقای پورمحمدی که از جریان اصیل اصولگرایی و جامعه روحانیت مبارز است به آقای جلیلی می‌گوید شما مانع الحاق ایران به «اف ای تی اف» شدید، خُب این کارشکنی، چفدر بار مالی به اقتصاد ایران تحمیل کرده؟ مردم می‌گویند حتی اگر آقای پزشکیان هم رأی بیاورد، باز یکی مثل آقای جلیلی ممکن است در شورای امنیت نگذارد کار به درستی پیش برود. اینها، واقعیت‌های اقتصاد و سیاست ایران است که در مناظرات مطرح و افشا شد. مردم این جملات را سمی شنیدند ند و می‌گویند وقتی اینها خودشان با خودشان کنار نمی‌آیند چطور می‌خواهند به منافع ما فکر کنند؟
بنظرمی رسد این مسائل بر آمار مشارکت مردم اثر منفی زیادی گذاشت. مضاف بر اینکه ما باید این حق را به مردم بدهیم که وقتی احساس می‌کنند نخواهند گذاشت منتخب‌شان، تاثیری بر معیشت و اشتغال و… داشته باشد، طبیعی است که احساس می‌کنند انتخابشان خنثی است، انگیزه مشارکت را از دست می‌دهند.
