سید ابوالفضل بهره دار روزنامه نگار: شبکه ریلی یکی از ابزارهای کلیدی حمل‌ونقل به نقاط و جغرافیای مختلف ودورافتاده در جوامع متعدد است که می‌تواند علاوه بر کارکردهای مسافری و باربری، زمینه‌های گردشگری و تفریحی را نیز در طیف وسیع تحت پوشش قرار دهد. ساخت و احداث خطوط ریلی در ارتفاعات بالا با چالش‌های متعددی مواجه بوده است که از آن جمله می‌توان به برف و کولاک، سرمای شدید، بادهای قوی و شرایط جغرافیایی و ویژه دیگر در آن اقلیمآب‌وهوایی اشاره نمود. بااین‌وجودشبکه‌های ریلی در ارتفاع، یک پیوند حیاتی حمل‌ونقل به سایر جوامع محلی و ساکن در مناطق صعب‌العبور است. به طور عمده مرتفع‌ترینشبکه‌های ریلی در جهان در آمریکای جنوبی قرار دارد که این خود شامل نیمی از تمامی شبکه‌های ریلی جهان است. همچنین دو شبکه ریلی مرتفع نیز در آمریکای شمالی گزارش شده است. علاوه بر این دو مورد، موارد مشابه دیگری نیز در چین قرار دارد. نگاهی گذرا به آینده خطوط ریلی نشان می‌دهد که خط ریلی «بهانوپلی-له» در هندوستان می‌تواند از ارتفاع 5359 متر از سطح دریا فراتر رفته و با عبور از گذرگاه کوهستانی «تاگلانگ» به شهر «لا» رسیده و در نتیجه آن را به مرتفع‌ترین خط ریلی جهان بدل نماید. همچنین یکی از خطوط ریلی راه‌آهناکوادوراست گه در رتبه هفتم مرتفع‌ترین خطوط ریلی جهان قرار دارد و احداث و بهره‌برداری از آن در ایام فراگیری کرونا تعطیل شده بود و لذا روند احداث و بهره‌برداری از آن ازسرگرفته شده است. البته قطارهای مسافری «کابلی» از شمول این مطالعه خارج هستند و محقق تنها به راه‌آهن‌های مرسوم دنیا اکتفا نموده است.
رتبه دهم: خط ریلی مسیر «کامبرس–تولتک» در ایالات متحده با 3055 متر ارتفاع
این خط ریلی که در زمره میراث باستانی ایالات متحده محسوب می‌شود در خط ریلی مابین «آنتونیو»، «کلرادو»، «چاما»، و نیومکزیکوبا 103 کیلومتر طول در سال 1880 احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این خط ریلی در ابتدای بهره‌برداری برای حمل‌ونقل مسافر، الوار، چوب و سایر کالاها و بارهای ساکنین و دولت محلیمورداستفاده قرار می‌گرفت. در این خط ریلی مرتفع‌ترین نقطه ایستگاه «کامبرس» در گذرگاه کوهستانی «سان خوان» با 3055 متر ارتفاع از سطح دریاست.
رتبه نهم: خط ریلی «گورنگرات» در سوئیس با 3089 متر ارتفاع
خط ریلی «گورنگرات» یک خط ریلی کوهستانی در رشته‌کوه‌های آلپ در سوئیس است. عبور از روستاهای زیبا و تفرجگاه‌هایدیدنی «زرمات» به سمت قله کوه «گورنگرات» ضمن ایجاد امکاناتصال مناطق مختلف شهری و روستایی، با عبور از خط‌الرأسصخره‌ایرشته‌کوه‌های «پنین» مسیرهای گردشگری و زیبا را می‌پیماید. دراین‌بین ایستگاه و پایانه «گورنگرات» مرتفع‌ترین نقطه راه‌آهن است که در ارتفاع 3089 از سطح دریا قرار داشته و آن را به مرتفع‌ترین ایستگاه ریلی روباز در سراسر قاره سبز بدل ساخته است. این خط ریلی کاملاً برقی بوده و به طور متوسط روزانه 2500 نفر را جابه‌جامی‌نماید.
رتبه هشتم: خط ریلی «جونگفرو» در سوئیس با 3454 متر ارتفاع
مرتفع‌ترینراه‌آهن در سوئیس و اروپا خط ریلی «جونگفرو» است که با عبور از گذرگاه‌های مرتفع، بخش‌های مسکونی و روستایی درکوه‌های آلپ را به هم متصل می‌نماید. این خط ریلی که با انرژی برق‌کارمی‌کندعمدتاً از مسیرهای تونلی عبور نموده و به‌این‌ترتیبقطارها و خطوط ریلی را در نقاط مرتفع در برابر شرایط بد آب‌وهوایی حفظ می‌نماید.
رتبه هفتم: خط ریلی «لانسین» در چین با 3607 متر ارتفاع
خط‌آهن پرسرعت «لانژو-سین‌کیانگ» که به نام راه‌آهن «لانسین» نیز موسوم است، یک خط ریلی پرسرعت است که «لانژو» را به «اورومچی» در شمال غربی چین متصل می‌سازد. این خط بخش مهمی از کریدور اصلی پل قاره یاوراسیا را در خط‌آهن سراسری چین تشکیل می‌دهد و در یک امتداد به‌صورت محوری شرق را به غرب این کشور را به هم متصل می‌سازد. این نقطه که خود مرتفع‌ترین منطقه در کوه‌های «کیلیان» است در ارتفاع 3607 متر از سطح دریا قرار دارد و از سویینیزمرتفع‌ترین نقطه در خطوط راه‌آهن پرسرعت جهان محسوب می‌شود. این خط که از سال 2014 به بهره‌برداری کامل رسید امروزه به 31 ایستگاه در نقاط مرتفع چین سرویس می‌دهد.
ششم: خط ریلی «سالتا –آنتوفاگاستا» واقع در کشورهای شیلی و آرژانتین با 4220 متر ارتفاع
خط‌آهن «سالتا –آنتوفاگاستا» یکخط‌آهن تک مسیره است که شهر «سالتا» در آرژانتین را به شهر «آنتوفاگاستا» در شیلی متصل می‌سازد. بخش دیزلی این خط‌آهن که قالب تأمین انرژی بدون برق است با 941 کیلومتر در سال 1948 افتتاح شدو از فلات «پونا دآتاکاما» و صحرای «آتاکاما» عبور می‌نماید. کارکردهای توریستی و استفاده از آن برای نمایاندن جاذبه‌های گردشگری این خط ریلی را تا حدود زیادی در میان سایر خطوط ریلی جهان، برجسته ساخته است.
پنجم: راه‌آهن «پایکس پیک کوگ» در آمریکا با 4302 متر ارتفاع
خط‌آهن «پایکس پیک کوگ» بخشی از شبکه ریلی «کلرادو» در ایالات متحده است که از قله «پایکس» درمرتفع‌ترین نقطهٔ رشته‌کوه‌های «راکی» عبور و بخش‌هایروستایی و شهری را به هم متصل می‌نماید. ایستگاه «پایکس» در مرتفع‌ترین نقطه در حدود سال 1890 افتتاح گردید و با تکمیل فاز نهایی آن در سال 2021 با استفاده از سه رام قطار دیگر بازسازی و به بهره‌برداری کامل رسید. در بخش‌های کوهستانی طول این خط‌آهن حدوداً 15 کیلومتر بوده و یکی از سه خط‌آهن کابلی در رشته‌کوه‌های مرتفع آمریکا به شمار می‌رود.
چهارم: خط‌آهن «کاسکو-دریاچه تیتیکاکا» در پرو با 4480 متر ارتفاع
خط‌آهن «کاسکو-دریاچه تیتیکاکا» در جنوب و جنوب شرقی پرو که با عبور از شهر تاریخی «کاسکو» به دریاچه «تیتیکاکا» می‌رسدبه‌عنوان یکی از محبوب‌ترین نقاط گردشگری در پرو شناخته می‌شود. این خط ریلی که توسط راه‌آهن ملی و سراسری پرو مورد بهره‌برداری گرفته و مدیریت می‌شودبا عبور از نقاط کوهستانی به ارائه خدمات به شهروندان ساکن این مناطق می‌پردازد. حداکثر ارتفاع این خط‌آهن در گذرگاه ریلی «کروسرو آلتو» به ارتفاع 4480 متری از سطح دریا می‌رسد. مرتفع‌ترین ایستگاه در این خط ریلی، ایستگاه روستای «لارایا» است که در ارتفاع 4313 متری از سطح دریا قرار دارد.
سوم: خط ریلی «لیما –هوانکایو» در راه‌آهن مرکزی پرو:
این خط ریلی با عبور از پایتخت پرو در «لیما» به شهر «هوانکایو» در ارتفاعات مرکزی پرو می‌رسد. این خط ریلی در مجموع 343 کیلومتر طول داشته و مرتفع‌ترینخط‌آهن در آمریکای جنوبی محسوب می‌شود که در مسیر حرکتی آن، 58 پل، 69 تونل و 6 تقاطع با سایر خطوط ریلی وجود دارد. مرتفع‌ترین بخش این خط دارای ارتفاعی بالغ بر 4835 متر از سطح دریاست. همچنین ایستگاه «گالرا»، مرتفع‌ترین ایستگاه در این خط است که در ارتفاع 4781 متری از سطح دریا قرار دارد.
دوم: خط ریلی «ریو مولاتوس-پوتوسی» در بولیوی با 4786 متر ارتفاع از سطح دریا
ایستگاه ریلی «کوندور» در خط‌آهن «ریو مولاتوس-پوتوسی» در بولیوی یکی از مرتفع‌ترینایستگاه‌های آمریکای جنوبی محسوب می‌شود که در ارتفاع 4786 متری از سطح دریا قرار دارد این خط ریلی در ابتدا دارای کاربردهای نظامی بودهو توسط دولت‌های استعمارگر نظیر اسپانیا مورداستفاده قرار می‌گرفته است و در ادامه نیز برای حمل‌ونقل سنگ معدن نقره توسط امپراتوری اسپانیا استفاده می‌شده است. این خط طی دهه‌های اخیر و در حال حاضر توسط بهره‌بردارراه‌آهن بولیوی اداره می‌شود و از آن برای جابه‌جایی مسافر و بار استفاده می‌شود. گردشگری نیز از دیگر کاربردهای آن است.
نخست: خط ریلی چینگ زانگ در چین با 5072 متر ارتفاع از سطح
خط ریلی چینگهای-تبت یاهمان چینگ‌زانگ یک راه‌آهن مرتفع است که استان‌هایاستان چینگهای و لهاسا را در تبت به هم متصل می‌سازد. این خط دارای 960 کیلومتر طول بوده و از تونل فنگ هو ژان در ارتفاع 4905 متری عبور می‌نماید و به‌نوعیمرتفع‌ترین تونل ریلی جهان نیز محسوب می‌شود. در ژوئن سال 2022 برقی‌سازی این خط ریلی در دستور کار دولت چین قرار گرفت که دارای هزینه‌ای بالغ بر 15 میلیارد یوان بود. مرتفع‌ترین نقطه این خط دارای 5072 متر ارتفاع از سطح دریا بوده و کمر از یک کیلومتر از ایستگاه اصلی قرار دارد.
