چرا قیمت مسکن رشد کرد؟

هوشنگ فروغمند اعرابی کارشناس مسکن: توسعه شهرنشینی در ذهن عموم مردم بیشتر به معنای گسترش جغرافیایی شهرها تعبیر می‌شود. اما در مطالعات شهرسازی و معماری، تمرکز بر کیفیت زندگی شهری اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در کشورهای پیشرفته، توجه به تجربه کیفی شهروندان در شهرها اولویت دارد، ولی در ایران، رشد جمعیتی سریع و بدون برنامه، مسئله اصلی بوده است. پس از انقلاب اسلامی و به‌ویژه پس از پایان جنگ تحمیلی، مهاجرت گسترده از روستاها به شهرها به دلیل فرصت‌های شغلی و شرایط زندگی بهتر شکل گرفت.رشد جمعیت شهری در ایران جهش ناپایداری ایجاد کرد. مهاجرت به شهرها و افزایش تقاضا برای مسکن، منجر به افزایش ساخت‌وساز شد. بااین‌حال، این رشد همراه با برنامه‌ریزی مناسب برای تقسیم‌بندی فعالیت‌ها نبود. در نتیجه، مناطق اقتصادی شهری مانند تهران تقسیم‌بندی شدند و محلات بر اساس طبقات اقتصادی-اجتماعی شکل گرفتند. این روند، برخلاف گذشته، تنوع اجتماعی و اقتصادی محلات را کاهش داد.سیاست‌گذاری‌های ایران، مسکن بیشتر به‌عنوان یک کالای اقتصادی دیده شده است. نظارت بر عرضه و کیفیت مسکن به تازگی مورد توجه قرار گرفته است، اما همچنان بر تولید بیشتر تمرکز می‌شود. بهبود کیفیت زندگی شهری، اجاره‌داری حرفه‌ای، و توجه به جنبه‌های فرهنگی و قومی از جمله مسائلی هستند که باید به آن‌ها رسیدگی شود.روند رشد شهرنشینی در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر، ویژگی‌های خاص خود را دارد. در کشورهای پیشرفته، سیاست‌های حمایتی در زمینه عرضه و تقاضای مسکن بدون اعمال کنترل مستقیم بر قیمت اجرا می‌شود. هدف، ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا و دسترسی عموم مردم به مسکن باکیفیت و قیمتی مناسب است. اما در ایران، برنامه‌ریزی‌های موازی و ناهماهنگ باعث تشدید مشکلات شده است.ساخت مسکن در ایران به دلیل روش‌های سنتی و زمان‌بر بودن فرایند ساخت‌وساز، قادر به پاسخ‌گویی به تقاضای سریع شهری نیست. مهاجرت‌ها و رشد سریع تقاضا، به کمبود مسکن و افزایش قیمت منجر شده است. این موضوع نه تنها کیفیت زندگی شهری را پایین آورده، بلکه گسترش حاشیه‌نشینی را نیز در پی داشته است.رشد حاشیه‌نشینی در ایران عمدتاً ناشی از بی‌برنامگی در مدیریت اطراف شهرها بوده است. مهاجرت‌های بدون برنامه به اطراف شهرها، ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی را به دنبال داشته است. این مناطق اغلب فاقد امکانات زیرساختی و خدماتی مانند مدارس، بیمارستان‌ها، و جاده هستند و مشکلاتی چون افزایش ترافیک و سرباری بر امکانات شهری ایجاد کرده‌اند. کشورهای پیشرفته مانند انگلستان، با ایجاد حلقه‌های برنامه‌ریزی شده در اطراف شهرها، از رشد بی‌رویه حاشیه‌نشینی جلوگیری کرده‌اند. در ایران نیز، سیاست‌هایی مانند بازآفرینی شهری که به همه ابعاد شهرنشینی از جمله شغل، آموزش، و بهداشت توجه دارد، می‌تواند تأثیرگذار باشد. اما این سیاست‌ها نیازمند نگاه جامع و هماهنگی میان نهادها است.