محمد جواد خلیلی روزنامه نگار: گروه اجتماعی: طی سالهای اخیر وضعیت سلامت مردم همگام با گرانی‌های نرخ ارز وارد چالش‌های بیشماری شده است به طوریکه هزینه‌های درمان بالاخص در بیماری‌های خاص سر به فلک کشیده است و بسیاری از مردم از پس هزینه‌های درمانی برنمی آیند.
به گزارش «نقش اقتصاد»، در یکی از موارد و در حالی که بسیاری از خانواده‌ها توان مالی برای انجام آزمایش‌های دی‌ان‌ای را ندارند، مراکز آزمایشگاهی در تهران هزینه‌های این خدمات را به دلار و با نرخ روز محاسبه می‌کنند. این شیوه هزینه‌گذاری، سلامت و آینده بسیاری از افراد را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
در سالهای اخیر، هزینه انجام آزمایش‌های دی‌ان‌ای در تهران به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته است. برخی از مراکز آزمایشگاهی، با دریافت مبالغی معادل 30 میلیون تومان یا بیشتر، هزینه‌ها را بر اساس نرخ روز دلار محاسبه می‌کنند. این در حالی است که بسیاری از این نمونه‌ها برای تحلیل به خارج از کشور ارسال می‌شوند.
پرداخت‌های دلاری در آزمایشگاه‌های تهران
برخی آزمایشگاه‌های تهران، به‌دلیل وابستگی به تجهیزات و کیت‌های وارداتی، هزینه‌های خدمات خود را به‌صورت دلاری از مراجعان دریافت می‌کنند. این روش پرداخت، به‌ویژه با توجه به نوسانات مداوم نرخ ارز، فشار مالی زیادی بر خانواده‌ها وارد کرده است. در برخی موارد، حتی اگر مراجعان بخواهند هزینه را به‌صورت اقساطی پرداخت کنند، مبلغ هر قسط بر اساس نرخ روز دلار محاسبه می‌شود. به این ترتیب، اگر نرخ دلار در زمان پرداخت قسط‌ها تغییر کند، مبلغ باقی‌مانده نیز با نرخ جدید محاسبه خواهد شد. این شرایط موجب می‌شود که هزینه‌ها به‌شدت غیرقابل پیش‌بینی و تحت تأثیر نوسانات ارزی قرار گیرد، که بسیاری از افراد را از انجام آزمایش منصرف کرده است.
ارسال نمونه‌ها به خارج از کشور؛ چالشی دیگر
علاوه بر هزینه‌های بالا، برخی مراکز به‌دلیل نبود امکانات و تجهیزات پیشرفته در داخل کشور، نمونه‌های آزمایش دی‌ان‌ای را برای تحلیل به آزمایشگاه‌های خارجی ارسال می‌کنند. این فرآیند نه‌تنها هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه زمان دریافت نتایج را نیز به‌طور قابل‌توجهی طولانی‌تر می‌کند.
امکانات لازم برای انجام برخی آزمایش‌های پیچیده در کشور وجود ندارد. به همین دلیل، نمونه‌ها باید به آزمایشگاه‌های معتبر در اروپا و حتی بعضی کشورهای آسیایی ارسال شود. این موضوع هزینه‌های اضافی مانند ارسال بین‌المللی و تحلیل تخصصی را به مشتری تحمیل می‌کند..»
برای بسیاری از مراجعان، این زمان طولانی و هزینه‌های بالا غیرقابل‌تحمل است. بسیاری از افراد برای مسائل حقوقی مانند اثبات نسب یا تشخیص بیماری‌های ژنتیکی فوری به نتایج این آزمایش‌ها نیاز دارند و تأخیر در دریافت نتایج می‌تواند پیامدهای جدی به همراه داشته باشد.
نبود تعرفه‌گذاری مشخص برای خدمات ژنتیک
یکی از مشکلات اساسی در این حوزه، نبود تعرفه‌گذاری مشخص برای خدمات ژنتیک در کشور است. به‌گفته کارشناسان، این مسئله باعث شده است که هر آزمایشگاه بر اساس سیاست‌های داخلی خود، هزینه‌ها را تعیین کند که در نهایت منجر به افزایش بی‌رویه قیمت‌ها شده است. این فقدان نظارت و شفافیت، مشکلات زیادی را برای مراجعان به وجود آورده است.
در کشورهای دیگر، تعرفه‌های مشخصی برای این نوع خدمات وجود دارد که توسط دولت یا نهادهای نظارتی تعیین می‌شود. اما در ایران، نبود این چارچوب باعث شده است که هر آزمایشگاه به‌صورت مستقل عمل کند و این وضعیت به‌ویژه در شرایط اقتصادی کنونی برای مردم نگران‌کننده است.»
ابعاد اجتماعی و اقتصادی مشکل
افزایش هزینه‌های آزمایش‌های دی‌ان‌ای و نبود تعرفه‌های مشخص، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی متعددی به‌دنبال داشته است. بسیاری از خانواده‌ها به‌دلیل عدم توانایی در پرداخت هزینه‌ها، از انجام این آزمایش‌ها صرف‌نظر می‌کنند. این مسئله می‌تواند به پیچیدگی بیشتر پرونده‌های حقوقی، تأخیر در تشخیص بیماری‌های ژنتیکی یا حتی افزایش اختلافات خانوادگی منجر شود.
از سوی دیگر، این هزینه‌ها بر دوش قشر متوسط و کم‌درآمد جامعه سنگینی می‌کند. بسیاری از افراد مجبورند برای تأمین هزینه‌ها، از پس‌اندازهای خود استفاده کنند یا حتی وام بگیرند. در این شرایط، پرداخت دلاری و نوسانات ارز فشار مضاعفی بر این خانواده‌ها وارد می‌کند.
عوامل اصلی افزایش هزینه‌ها: عوامل متعددی در افزایش هزینه‌های آزمایش‌های دی‌ان‌ای در تهران نقش دارند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این عوامل اشاره می‌کنیم:
1- وابستگی به تجهیزات وارداتی: بیشتر تجهیزات، مواد و کیت‌های مورد نیاز برای انجام آزمایش‌های دی‌ان‌ای از خارج از کشور وارد می‌شوند. افزایش نرخ ارز و مشکلات واردات، هزینه‌ها را به‌شدت افزایش داده است.
2- کمبود زیرساخت‌های تخصصی داخلی: نبود آزمایشگاه‌های مجهز و پیشرفته در داخل کشور باعث شده است بسیاری از نمونه‌ها برای تحلیل به خارج از کشور ارسال شوند. این فرآیند هزینه‌های اضافی ایجاد می‌کند.
3- نبود نظارت و تعرفه‌گذاری مشخص: نبود چارچوب نظارتی و تعرفه‌های معین برای خدمات آزمایشگاهی باعث شده است که قیمت‌ها بدون هیچ کنترلی افزایش یابد.
4- نوسانات نرخ ارز: نوسانات مداوم نرخ ارز در ایران به‌طور مستقیم بر هزینه‌های خدمات آزمایشگاهی تأثیر گذاشته است. این مسئله به‌ویژه در پرداخت‌های دلاری مشکلات جدی ایجاد کرده است.
راه‌حل‌های پیشنهادی: برای کاهش هزینه‌ها و تسهیل دسترسی عموم مردم به خدمات ژنتیکی، پیشنهادهای متعددی مطرح شده است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1- تعیین تعرفه‌های مشخص : نهادهای مربوطه باید با تعیین تعرفه‌های شفاف و معین، از افزایش بی‌رویه هزینه‌ها جلوگیری کنند. این اقدام می‌تواند شفافیت را در این حوزه افزایش دهد.
2- حمایت از واردات تجهیزات آزمایشگاهی: دولت می‌تواند با کاهش تعرفه‌های گمرکی و تسهیل واردات تجهیزات و کیت‌های مورد نیاز، هزینه‌های آزمایشگاه‌ها را کاهش دهد.
3- ایجاد زیرساخت‌های تخصصی داخلی: سرمایه‌گذاری در ایجاد و تجهیز آزمایشگاه‌های پیشرفته می‌تواند نیاز به ارسال نمونه‌ها به خارج از کشور را کاهش داده و هزینه‌ها را کم کند.
4- ارائه تسهیلات مالی به آزمایشگاه‌ها: دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات مالی به مراکز آزمایشگاهی، فشار مالی ناشی از وابستگی به ارز را کاهش دهد.
5- آگاهی‌رسانی و شفافیت: اطلاع‌رسانی به مردم درباره هزینه‌های واقعی آزمایش‌های دی‌ان‌ای و نحوه محاسبه آن‌ها می‌تواند به کاهش سوءاستفاده‌های احتمالی کمک کند.به گزارش «نقش اقتصاد»، آزمایش‌های دی‌ان‌ای به‌دلیل هزینه‌های بالا و پرداخت دلاری به یکی از چالش‌های جدی در تهران تبدیل شده‌اند. وابستگی به تجهیزات وارداتی، ارسال نمونه‌ها به خارج از کشور و نوسانات ارز از جمله عواملی هستند که این هزینه‌ها را افزایش داده‌اند. برای حل این معضل، لازم است سیاست‌گذاری‌های مناسبی در زمینه کاهش هزینه‌ها، تعرفه‌گذاری مشخص و ایجاد زیرساخت‌های داخلی انجام شود. تنها با اجرای این اقدامات می‌توان از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی این مشکل کاست و دسترسی عموم مردم به این خدمات را تسهیل کرد.
