عطیه صفی زاده روزنامه نگار: یک کارشناس و پژوهشگر اقتصادی با بیان اینکه اگر منابع انرژی به‌ویژه گاز و برق در اختیار نباشند، بسیاری از واحدهای تولیدی، به‌ویژه در صنایع بزرگ همچون پتروشیمی و فولاد، مجبور به کاهش یا توقف فعالیت‌های خود می‌شوند، تصریح کرد: این تعطیلی‌ها به طور مستقیم بر تولید ملی تأثیر منفی می‌گذارد و موجب کاهش تولید و در نتیجه بیکاری گسترده می‌شود.
به گزارش «نقش اقتصاد»، انرژی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه و رشد اقتصادی، نقش حیاتی در تقویت تولید، توسعه صنعتی، کشاورزی، و بهبود سطح رفاه جامعه ایفا می‌کند، در دنیای امروز، منابع انرژی نه‌تنها به‌عنوان عامل مؤثر در تأمین نیازهای روزمره زندگی و فعالیت‌های اقتصادی، بلکه به‌عنوان عامل پیش‌برنده در فرایندهای صنعتی و تجاری در مقیاس‌های کلان و خرد شناخته می‌شوند. انرژی در سطوح مختلف از جمله برق، گاز، نفت و سایر منابع سوختی برای تأمین نیازهای تولیدی، حمل‌ونقل، و مصرف روزانه ضروری است.
در سطح اقتصاد کلان، تأمین پایدار انرژی ارتباط مستقیم با رشد اقتصادی، ثبات قیمت‌ها و ایجاد اشتغال دارد. کمبود یا قطع منابع انرژی می‌تواند به کاهش تولید، افزایش هزینه‌ها و تورم منجر شود و در نهایت بر توان رقابتی کشورها در عرصه جهانی تأثیر بگذارد. از سوی دیگر، در سطح اقتصاد خرد، انرژی تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های تولید، قیمت کالاها و خدمات، و تصمیمات مصرف‌کنندگان دارد.
مشکلات مرتبط با تأمین انرژی مانند قطع برق و تعطیلی ادارات، علاوه بر ایجاد اختلال در فعالیت‌های اقتصادی، می‌تواند به مشکلات جدی در بخش‌های مختلف صنعتی و خدماتی منجر شود که آثار منفی آن در بلندمدت در قالب کاهش درآمدها، بیکاری و نارضایتی اجتماعی نمایان می‌شود.
در شرایط کنونی ایران، باتوجه‌به قطع برق و تعطیلی ادارات، مدیریت مصرف انرژی به‌عنوان یک اولویت اقتصادی و اجتماعی مطرح است؛ این بحران انرژی نه‌تنها به آسیب به زیرساخت‌های اقتصادی و صنعتی کشور منجر شده است، بلکه بر روی زندگی روزمره مردم نیز تأثیرات منفی گذاشته و تهدیدی جدی برای آینده اقتصادی کشور ایجاد کرده است.
در همین راستا باتوجه‌به اهمیت موضوع با یکی از کارشناسان حوزه اقتصادی به گفتگو نشسته‌ایم
مرتضی افقه، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، به تشریح بحران انرژی و تأثیرات آن بر اقتصاد کشور پرداخت و گفت: انرژی یک عنصر حیاتی و اساسی در همه بخش‌های اقتصادی، کشاورزی و صنعت است، بدون تأمین مقدار کافی و پایدار انرژی، هیچ‌گونه برنامه‌ریزی برای رشد اقتصادی و توسعهٔ پایدار قابل‌تحقق نیست.
وی افزود: شرایط فعلی کشور به علت عوامل مختلف داخلی و خارجی، به‌ویژه ناکارآمدی‌های مدیریتی، بوروکراسی ناکارآمد، تحریم‌ها و تنش‌های منطقه‌ای، وضعیت بحرانی به خود گرفته است، این مسائل در کنار کمبود منابع انرژی، فشار زیادی به اقتصاد کشور وارد کرده‌اند.
این کارشناس حوزه اقتصادی با تأکید بر این نکته که بحران انرژی اثرات زنجیره‌ای و گسترده‌ای بر اقتصاد کشور دارد، توضیح داد: منابع انرژی همچون گاز، گازوئیل و برق نقش کلیدی در تأمین تولید دارند.
افقه با بیان اینکه اگر منابع انرژی به‌ویژه گاز و برق در اختیار نباشند، بسیاری از واحدهای تولیدی، به‌ویژه در صنایع بزرگ همچون پتروشیمی و فولاد، مجبور به کاهش یا توقف فعالیت‌های خود می‌شوند، تصریح کرد: این تعطیلی‌ها به طور مستقیم بر تولید ملی تأثیر منفی می‌گذارد و موجب کاهش تولید و در نتیجه بیکاری گسترده می‌شود.
وی افزود: این مشکلات نه‌تنها بر تولید تأثیر می‌گذارد؛ بلکه باعث افزایش تورم، کاهش قدرت خرید مردم، و نارضایتی‌های اجتماعی و سیاسی می‌شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز مطرح کرد: کاهش تولید و تورم باعث ایجاد بحران‌های اجتماعی و اقتصادی در داخل کشور می‌شود که به‌تبع آن مشکلات جدی‌تر در روابط بین‌المللی ایجاد خواهد شد.
تأثیر تنش‌های خارجی و بی‌توجهی به منابع انرژی بر اقتصاد کشور
افقه در ادامه تصریح کرد: تنش‌های بین‌المللی و تحریم‌های اقتصادی به‌شدت بر ظرفیت تولید و منابع انرژی کشور تأثیر گذاشته است. در واقع، روابط خارجی ایران و شرایط پیچیده سیاسی و اقتصادی، سبب شده که نتوانیم به‌اندازه کافی در بخش‌های زیرساختی انرژی سرمایه‌گذاری کنیم.
وی بیان کرد: این شرایط نه‌تنها موجب کاهش تولید داخلی و ضعف اقتصادی شده است، بلکه در روابط تجاری با کشورهای دیگر تأثیر گذاشته است، به‌عبارت‌دیگر، تنش‌ها و مشکلات در روابط خارجی ایران، تأثیرات منفی شدیدی بر بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی کشور گذاشته است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بحران انرژی و مشکلات اقتصادی کشور نتیجه مستقیم ناکارآمدی‌ها و بی‌توجهی به مسائل اساسی در طول دهه‌هاست، خاطرنشان کرد: در واقع، این مشکلات نتیجه تحریم‌ها، بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و عدم مدیریت صحیح منابع است.
افقه تصریح کرد: اگر تحریم‌ها و تنش‌های منطقه‌ای حل نشود، به نظر می‌رسد که آینده کشور در کوتاه‌مدت تغییرات مثبتی نخواهد داشت. به‌ویژه باتوجه‌به روند موجود، خوش‌بینی به رفع مشکلات در آینده نزدیک، واقع‌بینانه به نظر نمی‌رسد.
وی تأکید کرد: ادامه بحران‌های کنونی ممکن است به تشدید تنش‌های اجتماعی و سیاسی داخلی و کاهش سرمایه‌گذاری‌های خارجی منجر شود
افقه در پایان اظهار کرد: اگر این مشکلات حل نشود، نه‌تنها وضعیت اقتصادی کشور بدتر خواهد شد؛ بلکه روابط ایران در سطح بین‌المللی نیز تحت‌تأثیر منفی قرار خواهد گرفت و ایران در مذاکرات و روابط اقتصادی با دیگر کشورها از موضع ضعف عمل خواهد کرد.
حال باتوجه‌به آنچه گفته شد، در نهایت، انرژی به‌عنوان عاملی بنیادین در هر دو سطح کلان و خرد اقتصادی، نقش بی‌بدیلی در رشد و توسعه کشورها ایفا می‌کند، کمبود یا اختلال در تأمین انرژی، همان‌طور که در شرایط کنونی ایران مشاهده می‌شود، نه‌تنها تولید و بهره‌وری را کاهش می‌دهد، بلکه باعث افزایش هزینه‌ها، بیکاری، تورم و نارضایتی اجتماعی می‌شود. در سطح اقتصاد کلان، این بحران می‌تواند به کاهش رقابت‌پذیری و آسیب به روابط تجاری با کشورهای دیگر منجر شود. از سوی دیگر، در سطح خرد، زندگی روزمره مردم تحت‌تأثیر قرار گرفته و فشارهای اجتماعی و اقتصادی بر جامعه افزایش می‌یابد.
بنابراین، مدیریت بهینه مصرف انرژی و اتخاذ سیاست‌های مؤثر در راستای تأمین پایدار منابع انرژی، از جمله اولویت‌های اساسی برای هر دولتی به شمار می‌آید، در شرایط فعلی ایران، لازم است که به بحران انرژی به‌عنوان یک مسئله جدی پرداخته شود و با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، بهره‌برداری بهینه از منابع و کاهش وابستگی به منابع انرژی محدود، گام‌هایی مؤثر در جهت حفظ ثبات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برداشته شود. تنها از طریق یک مدیریت هوشمندانه و راهکارهای بلندمدت می‌توان از تبعات منفی بحران انرژی کاسته و به توسعه پایدار کشور دست‌یافت.
