BRI، بلندپروازانهترين برنامه سياست خارجي چين اجرا مي شود
ايجاد نظم جهاني به رهبري چين
آرش نصیری روزنامه نگار: انتظار مي‌رود در ۱۷ اکتبر مقامات حداقل ۹۰ کشور براي شرکت در يک مجمع ديپلماتيک دو روزه وارد پکن شوند. اين رويداد، اجلاسي است که توسط شي‌جين‌پينگ، رئيس جمهوري چين، براي جشن گرفتن دهمين سالگرد ابتکار کمربند و جاده (BRI)، بلندپروازانهترين برنامه سياست خارجي وي، برگزار مي‌شود. اين طرح شامل تأمين […]
آرش نصیری روزنامه نگار: انتظار مي‌رود در ۱۷ اکتبر مقامات حداقل ۹۰ کشور براي شرکت در يک مجمع ديپلماتيک دو روزه وارد پکن شوند. اين رويداد، اجلاسي است که توسط شي‌جين‌پينگ، رئيس جمهوري چين، براي جشن گرفتن دهمين سالگرد ابتکار کمربند و جاده (BRI)، بلندپروازانهترين برنامه سياست خارجي وي، برگزار مي‌شود. اين طرح شامل تأمين مالي ميلياردها دلار سرمايه‌گذاري چين در جاده‌ها، راه‌آهن و ساير زيرساخت‌ها در سراسر اوراسيا و آفريقا است. چين مدعي است که BRI، ۴۲۰۰۰۰ شغل ايجاد کرده و ۴۰ ميليون نفر را از فقر نجات داده است.
اما بسياري در غرب فکر مي‌کنند که هدف واقعي آن ايجاد نظم جهاني به رهبري چين است که در آن رژيم‌هايي که از نظر غرب نامطلوب تلقي مي‌شوند مي‌توانند رشد کنند. ليست مهمانان اجلاس اين هفته طيفي از بازيگران را در بر مي‌گيرد که غرب با آن‌ها در تقابل است. ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه، نقش اصلي را بازي خواهد کرد. قدرت‌هاي مختلف ديگر حضور خود را تأييد کرده‌اند. حتي طالبان هم هيأتي مي‌فرستند. آيا BRI چين از توسعه بين‌المللي حمايت مي‌کند يا خودکامگي را تقويت مي‌کند؟
ابتکار کمربند و جاده که در سال ۲۰۱۳ به عنوان «يک کمربند، يک جاده» راه‌اندازي شد، به سرعت به بيان روشني از عزم آقايشي براي شکستن دستور دنگ شيائوپينگ تبديل شد. شعار دنگ اين بود: «پنهان کردن توانايي‌هايمان و سرمان در کار خودمان؛ هرگز سعي نکنيد رهبري] جهان[را به دست بگيريد». اين کشور به دنبال اين است که اوراسيا (که تحت سلطه چين است) به يک منطقه اقتصادي و تجاري براي رقابت با منطقه ماوراء اقيانوس اطلس (که تحت سلطه آمريکا است) تبديل کند. با سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌ها، آقايشي اميدوار بود که بازارهاي جديدي براي شرکت‌هاي چيني مانند شرکت‌هاي راه‌آهن سريع‌السير ايجاد کند و بخشي از ظرفيت مازاد عظيم کشورش در سيمان، فولاد و ساير فلزات را صادر کند. او با سرمايه‌گذاري در کشورهاي ناآرام آسياي مرکزي، به دنبال ايجاد همسايگي با ثبات‌تر براي مناطق ناآرام غربي چين يعني سين‌کيانگ و تبت بود. و با تشويق پروژه‌هاي چيني بيشتر در اطراف درياي چين جنوبي، اين ابتکار عمل با هدف تقويت ادعاهاي چين در آن منطقه انجام گرفت («جاده» در «کمربند و جاده» به خطوط دريايي اشاره دارد).
از بسياري جهات، دهه اول BRI شاهد موفقيت شگفت‌انگيزي بوده است. بيش از ۱۵۰ کشور از جمله ۱۸ کشور از ۲۷ عضو اتحاديه اروپا به اين طرح پيوسته‌اند. اين به چين کمک کرد تا به بزرگ‌ترين اعتباردهنده در بين کشورهاي در حال توسعه تبديل شود و نفوذ ديپلماتيک و ژئوپليتيک اين کشور را تقويت کند. همچنين براي بسياري از کشورهاي در حال توسعه، که در آن جاده‌ها و راه‌آهن‌ها ساخته نشده بودند، مزاياي مشخصي نيز به همراه داشته است.
با اين حال پيشرفت BRI کند شده است. در سال‌هاي اوليه اين برنامه، چين بي‌محابا به کشورهاي فقير وام داد، بدون اينکه ارزيابي درستي از ريسک داشته باشد. بسياري از اين وام‌ها اکنون خوب پيش نرفته‌اند و پکن را مجبور کرده‌اند تا محتاط‌تر شود. وام‌هاي خارجي چين از سال ۲۰۱۶ کاهش يافته است. آقايشي مي‌گويد که اکنون بر سرمايه‌گذاري‌هاي «کوچک اما زيبا» تمرکز خواهد کرد؛ تغييري چشمگير در لحن برنامه‌اي که او زماني از آن به عنوان «پروژه قرن» ياد مي‌کرد. سرخوردگي داخلي تا حدي اين تغيير لحن را توضيح مي‌دهد: اقتصاد متزلزل چين باعث شده است که هزينه‌هاي هنگفت در خارج از کشور در ميان شهروندان عادي کمتر محبوب شود. کشورهاي ديگر نيز با داغ شدن رقابت جهاني اين کشور با آمريکا نسبت به نزديک شدن به چين محتاط‌تر شده‌اند. اتحاديه اروپا قوانين مربوط به سرمايه‌گذاري خارجي در زيرساخت‌هاي حياتي را با اشاره به نگراني‌هاي امنيت ملي تشديد کرده است. انتظار مي‌رود ايتاليا، تنها عضو گروه ۷ که به BRI ملحق شده است، از آن خارج شود.BRI ممکن است حرکت خود را کند کرده و اهداف خود را تعديل کند. اما همچنان بخش مهمي از هدف بلندمدت آقايشي براي گردآوري کشورهاي جنوب جهاني حول مدل توسعه عاري از دموکراسي چين است. يک دهه پيش، کشورهاي غربي اهميت اين پروژه را درک نکردند. آن‌ها اکنون در حال تقلا براي ارائه جايگزين هستند. طرح‌هاي کريدور حمل‌ونقلي که هند را به خاورميانه و اروپا متصل مي‌کند، در نشست ماه گذشته گروه ۲۰ در دهلي رونمايي شد. آمريکا قول داده است که وام‌دهي به کشورهاي در حال توسعه را از طريق بانک جهاني افزايش دهد. ابتکار کمربند و جاده چين با برخي دست اندازها در جاده مواجه شده است. با اين حال، سمت و سوي سفر جهان را هم‌اکنون تغيير داده است.
