طعم تلخ افزایش قیمت ها زیر زبان فقرا

سهیل بانی روزنامه نگار: مرکز آمار ایران در جدیدترین گزارش خود از شاخص قیمت مصرف‌کننده، نرخ‌های تورم را به تفکیک دهک‌های درآمدی نیز محاسبه کرده است. اما علت تفاوت تورم بین دهک‌ها چیست؟

مرکز آمار ایران چندی پیش جدیدترین آمار از نرخ‌های تورم مربوط به آبان ماه سال 1402 را در وبسایت رسمی خود بارگذاری کرد. بر اساس داده‌های گزارش مذکور، در هشتمین ماه امسال نرخ تورم سالانه کل کشور به افت خود ادامه داده و به 44.9 درصد کاهش یافته است. همچنین نرخ تورم ماهانه نیز با افت 0.1 واحد درصدی نسبت به مهر ماه، در پله 2.2 درصدی قرار گرفته است. از طرف دیگر نیز تورم نقطه به نقطه رقم 39.2 درصدی را ثبت کرد و نسبت به مهر ماه ثابت ماند.

این در حالیست که تفاوت در سبد مصرفی و شیوه هزینه‌کرد خانوار بین اقشار مختلف جامعه، سبب می‌شود که دهک‌های هزینه‌ای، تورمی متفاوت داشته باشند. طوری که با استناد به داده‌های مرکز آمار، فاصله تورمی بین دهک اول و دهم در آبان ماه معادل 3.3 واحد درصد ثبت شده که این رقم در مقایسه با ماه گذشته، 1.4 واحد درصد افزایش یافته است.

بررسی آمار تورم ماهانه به تفکیک دهک‌های هزینه‌ای نشان می‌دهد که دهک اول بیشترین افزایش قیمت و دهک دهم کمترین میزان رشد قیمت‌ها را در آبان ماه تجربه کرده‌اند. به عبارت دیگر، در هشتمین ماه امسال، فقرا بیشتر از ثروتمندان طعم تلخ افزایش قیمت‌ها را چشیده‌اند.

آمارها نشان می‌دهند که نرخ تورم ماهانه آبان ماه در دهک دهم معادل دو درصد و در دهک اول معادل 2.3 درصد رقم خورده است. این درحالیست که تورم در همه هشت دهک دیگر، برابر با 2.1 درصد ثبت شده است.

بررسی تورم سالانه و نقطه‌ای دهک‌ها

گزارش مرکز آمار ایران حاکی از آن است که تورم سالانه آبان ماه یا همان میانگین نرخ‌های تورم 12 ماه منتهی به آبان، در دهک هزینه‌ای دهم به اوج خود رسیده و در سطح 46.3 درصدی قرار گرفته است. از سوی دیگر هرچه در بررسی دهک‌ها پایین‌تر می‌رویم، نرخ تورم سالانه نیز کاهش می‌یابد و این رقم در دهک اول به 43 درصد می‌رسد.

از سویی دیگر، تورم نقطه به نقطه نیز وضعیتی مشابه با تورم سالانه داشته؛ زیرا این نرخ که در دهک اول معادل 33.7 درصد ثبت شده، در یک روند صعودی در دهک دهم به 41.7 درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، دهک اول در آبان امسال برای خرید یک سبد یکسان از کالاها و خدمات، به‌طور میانگین 33.7 درصد بیشتر از آبان سال گذشته هزینه کرده‌اند و این رقم برای دهک دهم برابر با 41.7 درصد بوده است.

هزینه اصلی هر دهک برای کدام کالاهاست؟

علت اصلی تفاوت شاخص قیمت مصرف‌کننده بر اساس دهک‌های هزینه‌ای، تفاوت در ضریب اهمیت اقلام بین دهک‌های مختلف است. در واقع هر یک از اقلام مصرفی در سبد خانوارهای با درآمد متفاوت وزن متفاوتی دارد و تفاوت در میزان تغییرات قیمت هر یک از این کالاها، تفاوت در تورم دهک‌ها را در پی دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که با دهک‌های هزینه‌ای بالاتر، بخش بیشتری از هزینه‌کرد خود را به کالاهای غیرخوراکی و خدمات اختصاص می‌دهند و این رقم در دهک دهم به بیش از 78 درصد می‌رسد. از سوی دیگر اما هزینه‌های دهک‌های پایین‌تر، بیشتر به سوی کالاهای خوراکی، آشامیدانی و دخانیات میل می‌کند.