پشت پرده  تحريم صادرات پسته ايران؛

بازار پسته ایران در بن بست

فرشته رضایی روزنامه نگار:  روزهای گذشته اتحادیه اروپا با ارسال چند نامه به دولت ایران و خطاب به وزارت جهادکشاورزی صادرکنندگان مواد غذایی ایران را به دلیل عدم رعایت استانداردهای این اتحادیه، تهدید به تحریم کرده است. با این حال فعالان این بخش ادعا می‌کنند این تهدیدها به علت رقیبی به نام آمریکاست!

سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا که وابسته به اتحادیه اروپا است، به طور مشخص درباره پسته صادراتی ایران نکاتی را تذکر داده است. هشدارهایی که گفته می‌شود برای اولین بار نیست و این موضوع موجب نگرانی صادرکنندگان ایرانی شده است زیرا اگر این تهدیدات عملی شود، موجب از دست رفتن بازارهایی می‌شود که کشاورزان ایرانی سال‌ها برایشان زحمت کشیده‌اند.بر اساس گزارش‌های سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا اتحادیه اروپا قرار است در نشست 18 و 19 ماه نوامبر یعنی تا قبل از 10 آذرماه درباره محصولات ایرانی که مهم‌ترینشان پسته است، تصمیم نهایی را بگیرد و اگر دولت اقدامی جدی نکند احتمال تحریم پسته ایران توسط اتحادیه اروپا بسیار زیاد است.

انکار و بی توجهی از دهه 50 تا کنون!

موضوع آلودگی پسته ایران به آفلاتوکسین موضوع جدیدی نیست. تحقیقات اولیه بر روی آفلاتوکسین در پسته در دهه 50 با پشتیبانی شرکت صادرات پسته ایران و توسط بخش باغبانی دانشگاه اصفهان انجام شد اما در همان زمان این مبحث رها شد و بررسی آن جزو خطوط قرمز قرار گرفت. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان تاکید می‌کنند از نظر ساختاری، بررسی و حل موارد آلودگی پسته باید بر عهده موسسه تحقیقات پسته باشد و نقش این موسسه انکار ناپذیر است. چنانکه در ایالات متحده آمریکا قبل از شروع به باغ‌ریزی تجاری پسته، موسسه تحقیقاتی چیکو وابسته به دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، طی 3 نسل و به مدت 60 سال مسائل فرآروی صنعت پسته را بررسی و اصول راهبردی ایجاد این صنعت را مدون کرد.

با این حال سال گذشته معاون امور باغبانی جهاد کشاورزی در نشست وبیناری مذاکرات مدیریت آفلاتوکسین پسته صادراتی با کمیسیون بهداشت اتحادیه اروپا، ضمن اعلام اهتمام ایران برای ارائه محصول سالم به شهروندان خود و دیگر کشورها، از تلاش ایران برای اجرای قوانین سختگیرانه‌تر در راستای صادرات محصول پسته خبر داد و در عین حال به اتحادیه اروپا اطمینان داد برنامه مدونی به‌منظور کمک به ارتقای سلامت محصول پسته اجرا شود.اما با این وجود، در سال جاری بر اساس گزارش انجمن پسته ایران، طی شش ماه اول سال، 2 محموله پسته ایران از اتحادیه اروپا به دلیل وجود آفلاتوکسین برگشت خورده است. در گزارش ماه اوت 2024 برای محموله‌های پسته عودت داده‌شده توسط اتحادیه اروپا، برگشت انواع پسته از مبادی مختلف صادراتی گزارش شده است. از این تعداد 2 محموله از مبدأ آمریکا، 2 محموله از مبدأ ایران، 1 مورد از ترکیه و 1 محموله از مبدأ اسپانیا گزارش شده است.هر دو مورد مردودی ایران، بعلت وجود مقادیر بیش از حد مجاز افلاتوکسین در نمونه محموله پسته خشک بوده‌اند. حد مجاز آلودگی افلاتوکسین نوع «B1» و مجموع افلاتوکسین برای پسته آماده مصرف ورودی به اتحادیه اروپا، به ترتیب 8 و 10 میکروگرم در کیلوگرم است.در همین زمینه ارسلان قاسمی، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون به اقتصاد آنلاین گفت: در خصوص موضوع بهداشتی آن لازم است سازمان حفظ نباتات جهادکشاورزی ایران پاسخگو باشد اما دیدگاه ما این است که چون ما در پسته یک رقیبی به اسم آمریکا را برای خودمان تراشیدیم، بخش عمده‌ای از موضوع عدم رعایت استانداردها ناشی از بازی‌های سیاسی است نه بازی‌های فنی و واقعاً کارشناسی. معتقد هستم که بخشی از این مشکل را باید دستگاه دیپلماسی اقتصادی ما حل و فصل کند. اینکه ممکن است بعضی از کالاها و محموله‌های صادراتی ما دچار آفلاتوکسین باشند -که البته احتمال این موضوع بسیار ضعیف است- بیشتر ناشی از مسائل و مشکلات حمل و نقل و پخش کالاست که باید به این مهم توجه کرد. ضمن اینکه باید ما برای اینکه جلوی این بهانه‌های بیخود را بگیریم سازمان حفظ نباتات در صدور گواهینامه‌های بهداشتی مقداری سختگیرانه‌تر عمل بکند.رییس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون ایران: دستگاه دیپلماسی و وزارت جهاد کشاورزی کم کاری می‌کنند.قاسمی اضافه کرد: هرچند که ممکن است نظارت‌های داخلی سختگیرانه، آسیب کوچکی به صادرات بزند اما در میان مدت و دراز مدت بازارهای ما را حفظ می‌کند. یعنی لازم است خودمان اینجا دقت بیشتری بکنیم.دومین موضوع، مسائل مربوط به حمل و نقل کالاست. چون به خاطر تحریم‌های ظالمانه مثلاً ما الان خط مستقیم به اروپا نداریم و باید از کانال‌های مختلف ورود پیدا کنیم، به همین علت در بحث حمل و نقل و بازاررسانی مشکل داریم. به همین خاطر دستگاه دیپلماسی اقتصادی ما هم باید با کمک وزارت امور خارجه و وزارت جهاد کشاورزی کمی جدی‌تر ورود کنند تا مساله حل شود. چرا که ایران در بازار خشکبار جهانی، رقبایی دارد که همین رقبا ما را تحریم کردند و طبیعی است از همه ابزارها استفاده می‌کنند که ما را از بازار بیرون کنند.این مقام مسئول در اتاق تعاون ایران تصریح کرد: لازم است دولت به این موضوع توجه ویژه کند. طبیعی است که ما بازار را به سختی به دست می‌آوریم و نباید اجازه بدهیم به آسانی از دست برود. بخش عمده‌ای از محصول پسته ایران ما حداقل 100 هزار تن صادر می‌شود و اگر این 100 هزار تن صادر نشود آسیبش را در درجه اول تولید کننده و باغدار می‌بیند و باید مراقبت ویژه از این مورد بکنیم. پسته کالایی است که این بازی‌ها را بر سرش در می‌آورند ولی چون ما بزرگترین صادرکننده پسته در دنیا هستیم و دنیا نیاز به پسته ما دارد نمی‌توانند کامل آن را ممنوع کنند. اما این هشدارها به نظر من ترفندهایی برای خارج کردن ما از بازار است و لازم است هوشمندانه‌تر عمل کنیم. اینگونه هم نیست همین الان جلویش را بگیرند و بگویند پسته ایران نباید صادر شود چرا که نمی‌توانند. اما ما هم تلاشمان را می‌کنیم که جلوی این بازی‌ها را بگیریم ولی صف اول این مذاکرات دولتمردان هستند و ما هم چانه زنی خود را انجام می‌دهیم.