در حالی که ۷۰ درصد زمین از آب تشکیل شده است، اما فقط حدود ۰.۵ درصد آن آب شیرین قابل دسترس برای آشامیدن، شستشو و آبیاری محصولات کشاورزی است و بخش زیادی از این آب به دلیل افزایش تقاضا و تشدید گرما و خشکسالی مرتبط با تغییرات اقلیمی، کمیاب‌تر می‌شود.
به گزارش ایسنا، حدود ۲ میلیارد نفر در سراسر جهان در حال حاضر به آب آشامیدنی تازه دسترسی منظم ندارند، در حالی که نیمی از جمعیت جهان در بخشی از سال، با کمبود آب روبرو هستند.
تنش آبی پرهزینه بوده و می‌تواند باعث کاهش بازدهی تولیدکشاورزی، تشدید ناامنی غذایی، کاهش تولید انرژی و افزایش خطرات سلامتی به دلیل بهداشت نامناسب شود. طبق گزارش سازمان «صندوق جهانی طبیعت» (WWF)، ارزش اقتصادی اکوسیستم‌های آب شیرین فعال در سال ۲۰۲۳، حدود ۵۸ تریلیون دلار (۴۹.۴ تریلیون یورو) تخمین زده شده که معادل حدود ۶۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است.
آب کافی وجود ندارد
کوئنتین گرافتون، رئیس یونسکو در امور اقتصاد آب، خاطرنشان کرد که تنش آبی بالا در کشورهای خشک و دچار خشکسالی در سراسر آفریقا و خاورمیانه، طی ۲۰ تا ۳۰ سال آینده، باعث کاهش ۲۵ درصدی اقتصاد خواهد شد.
این وضعیت همچنین به معنای پول کمتر برای واردات مواد غذایی ضروری یا زیرساخت‌های اصلی مورد نیاز برای کاهش کمبود آب، مانند سدها و کارخانه‌های آب شیرین‌کن است.
گرافتون که استاد اقتصاد در دانشگاه ملی استرالیا نیز است، توضیح داد از آنجا که کمبود آب بر تامین مواد غذایی، فعالیت اقتصادی و اشتغال در این مناطق تاثیر می‌گذارد، می‌تواند به تحولات اجتماعی و سیاسی منجر شود. جابجایی و مهاجرت گسترده، یکی از پیامدهای آن است که به بی‌ثباتی در مناطقی مانند جنوب اروپا منجر می‌شود، زیرا مردم از مناطقی که بیابان‌زایی فزاینده‌ای را تجربه می‌کنند، از دریای مدیترانه عبور می‌کنند.
«صندوق جهانی طبیعت» خاطرنشان کرد این مشکل به دلیل اینکه اجرای راه‌حل‌ها نیز هزینه زیادی دارد، تشدید می‌شود. اکوسیستم‌های متنوع آب شیرین می‌توانند مدت و شدت خشکسالی‌ها را کاهش دهند، اما توسعه و آبیاری بیش از حد، باعث تقلیل آنها شده است. این اکوسیستم‌ها نیاز به احیای اساسی دارند، زیرا جهان از سال ۱۹۷۰ یک سوم تالاب‌های خود را از دست داده است.
بحران آب همچنین روند رشد اقتصادهای قدرتمند در حال توسعه را آهسته خواهد کرد. گرافتون می‌گوید برای مثال، هند برای حفظ فعالیت نیروگاه‌های زغال‌سوز تولیدکننده برق حرارتی که زیربنای رشد سریع اقتصادی بوده و به کاهش فقر در سراسر این کشور کمک کرده است، آب کافی ندارد. او در مورد کشوری با ۱۸ درصد از جمعیت جهان و فقط چهار درصد از آب شیرین آن گفت: هدف آنها رشد هفت درصدی است، اما این یک خیال‌پردازی است. آب کافی برای همه وجود ندارد. فقرای روستایی هند بیشترین رنج را از کمبود آب می‌برند. بهره‌برداری بیش از حد از آب‌های زیرزمینی و کاهش سطح آب زیرزمینی، نگرانی عمده‌ای است. راه‌حل‌ها، شامل برنامه‌هایی است که حوزه‌های آبخیز محلی را با سدهای خاکی تقویت می‌کنند که باران‌های موسمی را قبل از فصل خشک بهتر حفظ می‌کنند.
آب‌های کشاورزی
گرما و خشکسالی بی‌سابقه که باعث کند شدن رودخانه‌ها و خشک شدن دریاچه‌ها و ذخایر آب شده است، چرخه هیدرولوژیکی را که در آن آب تبخیر شده و به صورت باران به زمین بازمی‌گردد، نیز مختل کرده است. در نتیجه، رطوبت و مواد مغذی خاک به طور دائمی کاهش یافته است. این امر باعث کاهش تولیدات کشاورزی شده که پایه و اساس اقتصادها در سراسر آسیا و آفریقا است.
در طول خشکسالی شدید ۲۰۲۰-۲۰۲۳ در شاخ آفریقا، حدود ۱۳ میلیون دام تلف شدند و محصولات کشاورزی از بین رفتند، زیرا حداقل ۲۰ میلیون نفر دچار کمبود شدید غذا و از دست دادن معیشت شدند. احتمال وقوع خشکسالی به دلیل تغییرات اقلیمی ۱۰۰ برابر شده است.
در همین حال، در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، وظیفه جمع‌آوری آب به تنهایی سالانه ۴۰ میلیارد ساعت است. سازمان غیرانتفاعی «پروژه آب» که با بحران آب در این منطقه مقابله می‌کند، خاطرنشان کرد که این زمان می‌توانست صرف کار برای ایجاد درآمد یا تحصیل شود.
بحران قریب‌الوقوع آب در اروپا
کمبود آب در سراسر اروپا نیز در حال افزایش است، زیرا این منطقه سریع‌تر از هر قاره دیگری در کره زمین، به جز قطب جنوب، گرم می‌شود. پس از آنکه اروپا در سال ۲۰۲۴ گرم‌ترین سال خود را ثبت کرد، آلمان امسال خشک‌ترین دوره مشاهده شده اواخر زمستان تا اوایل بهار را تجربه کرد. خشکسالی در بخش‌های بزرگی از این قاره، از انگلیس تا اروپای مرکزی گسترش یافت، در حالی که کشورهای مدیترانه‌ای با گرمای شدید، آتش‌سوزی‌های جنگلی و کمبود آب مواجه شده‌اند.
سرگیز موروز، متخصص مدیریت آب در سازمان مردم‌نهاد «دفتر محیط زیست اروپا»، می‌گوید: در عین حال، بخش‌های صنعتی بیشتری برای منابع محدود آب رقابت می‌کنند. بخش فناوری اطلاعات ناگهان به بروکسل می‌آید و می‌گوید که برای تمام رشدی که قرار است اتفاق بیفتد، به مقدار زیادی آب با کیفیت بالا نیاز داریم. کشاورزان می‌آیند و می‌گویند، ببینید، ما نمی‌توانیم بدون آب غذا پرورش دهیم.
اتحادیه اروپا به مسئله مصرف قابل توجه آب توسط دیتاسنترها که به سیستم‌های خنک‌کننده پرمصرف آب متکی هستند و در کنار رایانش و هوش مصنوعی به سرعت در حال گسترش هستند، معطوف شده است. استراتژی تاب‌آوری آب این بلوک که قرار است در سال ۲۰۲۶ اجرایی شود، قصد دارد محدودیت‌هایی را برای شرکت‌های فناوری اعمال کند.
در همین حال، طبق پیش‌بینی‌های دولت انگلیس، تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت و فشارهای زیست‌محیطی تا سال ۲۰۵۵، باعث کمبود آب معادل یک سوم مصرف روزانه فعلی این کشور می‌شود. منطقه جنوب شرقی این کشور که جمعیت بیشتری دارد، با بیشترین کمبود مواجه است.
آلن لاول، رئیس آژانس محیط زیست انگلیس، گفت: منابع آب کشور تحت فشار عظیم و پیوسته فزاینده‌ای قرار دارند. او افزود: این کمبود، رشد اقتصادی و تولید مواد غذایی را تهدید می‌کند.
کاهش دسترسی به آب در آمریکا با افزایش دما
ساکنانی که با دسترسی محدود به آب در آمریکا مواجه هستند، هزینه‌های اقتصادی را نیز متحمل می‌شوند. تعداد فزاینده‌ای از خانوارها به آب و فاضلاب دسترسی کافی ندارند. در نتیجه، طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ توسط سازمان غیرانتفاعی «دیگ دیپ» کالیفرنیا انجام شد، این خانوارها به طور متوسط سالانه ۱۵۸۰۰ دلار بیشتر از سایر خانوارها برای مراقبت‌های بهداشتی، از دست دادن شغل و از دست دادن فرصت‌های تحصیلی هزینه می‌کنند.
بر اساس گزارش دویچه وله، جورج مک‌گرا، بنیانگذار و مدیرعامل «دیگ دیپ» گفت: با کمیاب‌تر شدن آب، پیش‌بینی می‌شود تعداد افرادی که به دلیل فشارهای ناشی از رویدادهای مرتبط با آب و هوا به آن دسترسی ندارند، افزایش یابد. ساده‌ترین راه برای محافظت از اقتصاد آمریکا در برابر این شوک‌ها، جهانی کردن دسترسی به آب است.
