سعید یزدانی پژوهشگر سیاسی: اغلب نطقهای نمایندگان مجلس را که میبینیم و گوش میدهیم آنها را در حالتی با صورتی برافروخته، رگهای گردن متورم و صدایی خیلی بلند که فریاد میزنند، مشاهده میکنیم. اما دلیل این ژست رفتاری چیست؟ از نظر رفتارشناسی میتوان سه علت اصلی و چندین علت فرعی را برای آن متصور بود و متغیرهای فردی و اجتماعی دیگری را هم به این دلایل اضافه کرد.
اولین عامل را میتوان در عدم توجه دولت به رفتار و گفتار نمایندگان مجلس جستجو کرد و یک بی تفاوتی و بی توجهی و عدم پاسخ مناسب را منشأ این رفتارها دانست. عامل دوم دیده شدن و اکران شخصی نمایندگان محترم است که فکر میکنند مخاطب آنان بهتر و بیشتر آنان را میبیند و یک نوع رضایت عمومی در بین موکلین ایجاد میشود و این نوع رضایت از مدل رضایتمندی خود سازگاری با اجتماع مخاطب درون و بیرون مجلس است و عملاً هیچ اثر مثبتی در ایجاد رضایت جامعه ندارد.
عامل سوم میتواند طرز برداشت و تلقی از یک جامعهای باشد که نماینده محترم آن را نمایندگی میکند و شناخت نماینده از جامعه موکلینش این باشد که اغلب موکلین با تحکم و آمرانه در روزمرگیهای خود به اهداف عمومی خود میرسند. این یک امر مقبول و عمومی در جامعه موکلین است و بالطبع برای رضایت و هماهنگ سازی با موکلینش علیرغم میل باطنی خود با فریادهای بلند و گاهی بدون مهندسی کلام، نطقهای آتشین ایراد میکند تا برای انتخابات بعدی یک سناریوی عمومی را نوشته باشد. این مدل رفتار اساسأ یک برداشت درست یا نادرست از جامعه موکلین است و علی القاعده با تحسین برخیها پاداش میگ یرد و این پاداش تقویت رفتارهای بعدی را در پی خواهد داشت.اما از نظر مکتب جامعهشناسی کارکردگرایی (fonctionalism)، همه اینها یک مؤلفه یا پدیده اجتماعی هستند و تکرار این رفتار نمیتواند همیشه و همه جامعه مخاطب را قانع کند. زیرا پدیدههای اجتماعی در طول زمان کارکرد خود را یا از دست میدهند و بی کار کرد میشوند و یا اینکه در برخی موارد حتی ضد کارکرد میشوند و اثرات منفی دارند (disfonction). در این شرایط جامعه هوشمند و مخاطب این مدلهای رفتاری را یک فریب میداند و متوجه میشود این نوع سخنرانی نه برای جامعه هدف مفید است و نه برای پیشبرد اهداف و سیاستهای نمایندگی بلکه یک رفتار عوامفریبانه است. نماینده خوب با توجه به اصول رفتارشناسی و اثرگذاری کلام و مهندسی سخن و ذائقه مخاطب خودش (ملت یا دولت یا مقام مافوق) میتواند لحن و میزان صدای خودش را تنظیم کند و مخاطبان نیز میدانند با این نوع سخن گفتن و ژستهای رفتاری، نمایندگان محترم چه اهداف و انگیزهای را دنبال میکند. از این منظر و برای مخاطب، همیشه و هر نطق تازگی دارد و علاوه بر انتظار شنیدن از پیامدهای آن نیز راضیتر و لذت بیشتری میبرد. ناگفته نماند هدف بنده به کلیت رفتاری نمایندگان مجلس بود و شخص خاصی مد نظر این مطلب نیست.