به گزارش نقش اقتصاد آنلاین به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل سازمان منطقه آزاد چابهار به نقل از خبرنگار مهر، راه‌آهن چابهار – زاهدان، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ریلی ایران، به‌عنوان بخش کلیدی کریدور شمال – جنوب و کریدور شرق کشور در حال تکمیل است. این مسیر با هدف اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به شبکه سراسری راه‌آهن کشور، نقش اساسی در توسعه اقتصادی شرق ایران و افزایش ظرفیت ترانزیتی کشور ایفا خواهد کرد.
پروژه راه‌آهن چابهار – زاهدان، علاوه بر توسعه تجاری و صنعتی استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی، تأثیر مستقیم بر رشد ترانزیت بین‌المللی و تجارت منطقه‌ای خواهد داشت. با تکمیل این مسیر، بارهای تجاری از طریق چابهار به مقصد افغانستان، ترکمنستان، آسیای میانه و روسیه منتقل خواهند شد. تخمین زده می‌شود که ۲ میلیون تن بار در سال از طریق این راه‌آهن جابه‌جا شود.
علاوه بر این، تکمیل این مسیر، دسترسی کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی را فراهم می‌کند و ایران را به یکی از مسیرهای اصلی حمل‌ونقل کالا بین هند، روسیه و آسیای میانه تبدیل خواهد کرد. این امر، موجب افزایش درآمدهای بندری و گمرکی و ارتقای جایگاه بندر چابهار به‌عنوان یک هاب تجاری و ترانزیتی منطقه‌ای می‌شود.
راه‌آهن چابهار – زاهدان؛ شاهراه جدید تجارت آسیای میانه و جنوب آسیا
در همین راستا، سید مرتضی ناصریان کارشناس ارشد ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره ظرفیت‌های موجود در بندر چابهار و ضرورت اتصال هرچه سریع‌تر این بندر به شبکه راه‌آهن کشور، گفت: در حال حاضر خط ریلی به طول ۶۲۸ کیلومتر از چابهار به زاهدان در حال ساخت است که بخشی از آن (زاهدان به خاش) به بهره‌برداری رسیده و ساخت بقیه آن نیز با منابع مالی دولتی با شتاب صورت می‌گیرد و جز طرح‌های ویژه دولت است و جا دارد از حمایت ویژه مقام معظم رهبری دام‌ظله از این طرح تقدیر کرد، زیرا ایشان در سال ۱۳۹۸ با اختصاص ۳۰۰ میلیون دلار از منابع صندوق توسعه ملی به این طرح مهم موافقت کردند و در سال ۱۴۰۱ نیز اجازه استفاده از منابع مالی تهاتر نفتی برای برخی طرح‌های مهم حمل و نقل را دادند و به این ترتیب طرح راه آهن چابهار – زاهدان از منابع مالی مناسب برخوردار شده است.
ناصریان افزود: این خط ریلی ۷۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که بندر شهید بهشتی چابهار را به شبکه راه‌آهن متصل می‌کند و خط ریلی دیگری که در امتداد راه‌آهن چابهار – زاهدان در راستای شمالی- جنوبی قرار دارد از زاهدان به مرز میلک می‌رسد و بعد شهر بیرجند را پوشش می‌دهد و در نهایت در ایستگاه یونسی (نزدیک تربت حیدریه) به شبکه موجود راه‌آهن متصل می‌شود، و محور میان‌بر قابل توجهی در شبکه ریلی شکل می‌گیرد که راه‌گذر (کریدور) ترانزیتی شرق کشور را در راستای شمالی – جنوبی فراهم می‌کند، به عبارت دیگر اگر زاهدان به یونسی متصل شود بار از چابهار به سمت سرخس در مسیر مستقیم می‌تواند سیر کند که موجب بهبود ارتباط ریلی با افغانستان و ترکمنستان می‌شود و به تبع آن کشورهای آسیای میانه و روسیه هم امکان حمل بار بیشتری را خواهند داشت و این محور مورد علاقه کشور هندوستان نیز به شمار می‌رود.
وی یادآور شد: اتمام این راه‌گذر ریلی، عبور کالا از شمال به جنوب و بالعکس را سرعت می‌هد و با توجه به برآوردهای صورت‌گرفته، حجم باری که در مسیر راه‌گذر شمال به جنوب از روسیه و کشورهای حوزه CIS به سمت هند و برعکس با افتتاح مسیر ریلی چابهار – زاهدان -یونسی به حدود ۲ میلیون تن در سال می‌رسد. البته تحقق بارهای ترانزیتی بیش‌از وابستگی به تکمیل زیرساخت ریلی، به وضعیت توقف‌های بارها در گمرکات و بنادر و هماهنگی نهادهای متعدد داخلی و بین‌المللی و امکانات لجستیکی و تعرفه‌ها و زمان سیر بستگی دارد و کشور ما در جذب بار ترانزیتی موفقیت نسبی نداشته و امید است با تحول در این زمینه و تشکیل ستاد عالی ترانزیت و رفع مشکلات مدیریتی و نرم افزاری روند جذب بارهای ترانزیتی اصلاح شود.
کارشناس ارشد ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور تصریح کرد: بندر چابهار و راه‌آهن مزبور برای تسهیل صادرات و واردات استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی و جنوبی و سیستان و بلوچستان نیز مهم است و راه آهن چابهار حمل‌ونقل بارهای داخلی و مسافری بین مناطق استان سیستان و بلوچستان را مقدور می‌کند؛ این طرح علاوه بر جنبه بین‌المللی از ابعاد توسعه مناطق شرقی و جنوبی کشور و آمایش سرزمینی و توسعه اقتصاد دریا محور اهمیت بالایی دارد و باعث شکوفایی و رونق بیشتر در استان بزرگ و مستعد سیستان و بلوچستان از ابعاد اقتصادی و اجتماعی خواهد شد.
به گفته ناصریان؛ هم اکنون طرح‌های بزرگ تولید فولاد و پتروشیمی در اطراف چابهار در دست اجراست که برای حمل انبوه مواد و تولیدات نیازمند راه‌آهن چابهار خواهند بود.
وی ادامه داد: رسیدن خط راه‌آهن به چابهار و اتصال آن به بندر شهید بهشتی می‌تواند، موجب اتصال آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی شود. از این رو کشورهای هندوستان، روسیه و آسیای میانه مستمراً پیگیر تکمیل این طرح و استفاده از این کریدور به عنوان مسیر مناسب برای حمل کالاها از آسیای میانه به جنوب آسیا هستند.
ناصریان تاکید کرد: اتصال بندر چابهار به خط آهن سراسری، ظرفیت جابه‌جایی ۷.۷ میلیون تن بار و ۲ میلیون مسافر در سال را ایجاد می‌کند که علاوه بر درآمد ترانزیت ریلی، در افزایش درآمدهای بندری و گمرکی و حمل بارهای داخلی راه‌آهن مؤثر است، همچنین برآورد می‌شود در شرایط خوش‌بینانه دو طرح فوق به صورت مستقیم و غیرمستقیم تا حدود ۳۰۰ میلیون دلار در سال برای کشور درآمدزایی ارزی و ریالی ایجاد خواهند داشت.
وی در پایان با اشاره به اینکه ۱۰ سال از آغاز طرح خط ریلی چابهار – زاهدان می‌گذرد اما هنوز تکمیل نشده، گفت: در اوایل امسال برخی افراد گفتند که این خط ریلی تا پایان امسال تکمیل می‌شود اما این ادعا صحیح نیست، حتی اینکه سال آینده به بهره‌برداری برسد، دشوار خواهد بود و علاوه بر استمرار اعتبار کافی نیازمند تلاش فوق‌العاده اجرایی است و احتمالاً افتتاح این طرح در سال ۱۴۰۵ خواهد بود.
چالش‌های مالی و مدیریتی، سد راه تکمیل پروژه چابهار – زاهدان
به گزارش مهر، باوجود اختصاص ۳۰۰ میلیون دلار از صندوق توسعه ملی و مجوز تهاتر نفتی برای تأمین مالی این پروژه، تکمیل آن همچنان با چالش‌های اعتباری و اجرایی روبه‌رو است. برخی مسئولان وعده تکمیل راه‌آهن چابهار – زاهدان را تا پایان امسال داده بودند، اما کارشناسان معتقدند که با توجه به شرایط اجرایی، بهره‌برداری کامل آن تا سال ۱۴۰۵ امکان‌پذیر خواهد بود.
