محمد زند: در دنیای امروز، انرژی به عنوان یکی از عوامل کلیدی در شکل‌دهی به اقتصاد کشورها شناخته می‌شود. در این میان، قیمت بنزین به عنوان یکی از اصلی‌ترین سوخت‌ها، اهمیت ویژه‌ای دارد. در حالی که قیمت بنزین در کشورهای مختلف تحت تأثیر عوامل گوناگونی از جمله سیاست‌های اقتصادی، نرخ ارز و منابع طبیعی قرار دارد، ایران به عنوان کشوری که ارزان‌ترین بنزین جهان را ارائه می‌دهد، در مرکز توجه قرار گرفته است. با قیمت بنزین ایران که تنها 0.11 دلار به ازای هر گالن است، این کشور رکوردی را در ارزان‌ترین بنزین جهان ثبت کرده است. این گزارش به بررسی دلایل این ارزان بودن، مقایسه آن با قیمت‌های جهانی، و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی این وضعیت خواهد پرداخت.
ایران و رکورد جهانی در ارزان‌ترین بنزین
به گزارش روزنامه «نقش اقتصاد» طبق آخرین گزارش‌ها، قیمت بنزین در ایران معادل 0.11 دلار به ازای هر گالن است. این یعنی هر لیتر بنزین در ایران فقط 0.029 دلار هزینه دارد که پایین‌ترین نرخ در سطح جهانی است. برای مقایسه، در کشورهای دیگر این قیمت‌ها به شدت متفاوت است. در هنگ‌کنگ، که گران‌ترین قیمت بنزین جهان را دارد، هر گالن بنزین حدود 12.9 دلار هزینه دارد. این عدد در آمریکا 3.42 دلار است و در ونزوئلا که به طور تاریخی یکی از کشورهای با ارزان‌ترین سوخت در دنیا بوده، قیمت بنزین معادل 0.13 دلار به ازای هر گالن است. این تفاوت‌های فاحش در قیمت بنزین به‌طور مستقیم به سیاست‌های داخلی و خارجی، منابع طبیعی و همچنین ساختار اقتصادی کشورهای مختلف مرتبط است. در ایران به‌ویژه با توجه به منابع گسترده نفتی، دولت قادر است قیمت سوخت را در سطحی بسیار پایین نگه دارد.
چرا بنزین ایران ارزان‌تر از همه جا است؟
در حالی که ایران در زمینه قیمت بنزین رکوردار است، کشورهای دیگر با توجه به معیارهای مختلف قیمت‌گذاری متفاوتی دارند. هنگ‌کنگ، با 12.9 دلار برای هر گالن بنزین، از این نظر در رتبه اول قرار دارد. این کشور نه تنها منابع نفتی محدودی دارد، بلکه باید به واردات سوخت وابسته باشد. به همین دلیل، هزینه‌های حمل‌ونقل و فرآوری سوخت در این کشور بسیار بالا است. از طرف دیگر، کشورهای تولیدکننده نفت همچون ونزوئلا و ایران توانسته‌اند با ارزان نگه داشتن قیمت بنزین، این هزینه‌ها را برای مردم خود کاهش دهند. در آمریکا، با قیمت 3.42 دلار برای هر گالن، سیاست‌های قیمت‌گذاری سوخت تحت تأثیر تغییرات جهانی نفت و مسائل مربوط به تولید و مصرف داخلی است. علاوه بر این، سیاست‌های انرژی آمریکا در جهت کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و توسعه منابع انرژی پاک، بر قیمت سوخت تأثیرگذار است. در این میان، ایران به دلیل قرار گرفتن در میان بزرگترین تولیدکنندگان نفت دنیا، از توانایی بالایی برای عرضه ارزان بنزین برخوردار است.
چالش‌ها و فرصت‌های تأثیر قیمت بنزین بر اقتصاد
ارزان بودن قیمت بنزین در ایران می‌تواند تأثیرات مثبتی و منفی بر اقتصاد کشور داشته باشد. در کوتاه‌مدت، این ارزان بودن قیمت بنزین موجب کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، تولید و مصرف سوخت در داخل کشور می‌شود. این امر باعث تسهیل در رشد اقتصادی و کاهش قیمت‌های تمام‌شده کالاها و خدمات می‌شود. از سوی دیگر، مصرف بنزین در ایران به‌طور غیرمعمولی بالا است. این وضعیت به دلیل سیاست‌های قیمت‌گذاری پایین و یارانه‌های دولتی ایجاد شده است، اما در بلندمدت می‌تواند مشکلات زیادی برای کشور به‌وجود آورد. در واقع، ارزان بودن بنزین در ایران منجر به مصرف بی‌رویه سوخت می‌شود که خود به بحران‌های زیست‌محیطی و منابع انرژی پایدار منجر می‌شود. این در حالی است که کشورهای دیگر در حال حرکت به سمت مصرف سوخت‌های پاک و جایگزین هستند، اما ایران هنوز وابستگی زیادی به سوخت‌های فسیلی دارد. این وابستگی نه تنها مشکلات زیست‌محیطی ایجاد می‌کند، بلکه منجر به اتلاف منابع طبیعی کشور نیز می‌شود.
آیا قیمت‌های پایین بنزین پایدار خواهند بود؟
در حال حاضر، قیمت پایین بنزین در ایران به دلیل درآمدهای نفتی کشور و سیاست‌های یارانه‌ای دولت برقرار است. اما آیا این وضعیت می‌تواند در بلندمدت ادامه یابد؟ این سوالی است که بسیاری از تحلیلگران اقتصادی و محیط‌زیستی مطرح می‌کنند. در حالی که ایران منابع نفتی گسترده‌ای دارد، با توجه به وضعیت اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی، ادامه این سیاست می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. تحریم‌های اقتصادی که بر صنعت نفت ایران تأثیر گذاشته است، به شدت واردات و صادرات سوخت را تحت تأثیر قرار داده‌اند. در نتیجه، دولت با محدودیت‌های مالی مواجه شده است که می‌تواند در نهایت منجر به کاهش یارانه‌ها و افزایش قیمت بنزین در آینده شود. علاوه بر این، توجه به مسائل زیست‌محیطی و گرایش جهانی به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، فشارهایی را بر دولت وارد می‌کند تا سیاست‌های جدیدی را در زمینه انرژی اتخاذ کند.
ارزان‌ترین بنزین، گران‌ترین پیامدها
در کنار چالش‌های اقتصادی، وضعیت ارزان بنزین در ایران پیامدهای اجتماعی و زیست‌محیطی نیز دارد. مصرف بی‌رویه سوخت‌های فسیلی در ایران موجب افزایش آلودگی هوا، تغییرات اقلیمی و مشکلات زیست‌محیطی دیگر می‌شود. این امر به ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران که با بحران آلودگی هوا مواجه‌اند، به وضوح مشاهده می‌شود. از سوی دیگر، پایین بودن قیمت بنزین موجب افزایش سفرهای غیرضروری و استفاده بیش از حد از وسایل نقلیه شخصی می‌شود که خود به مشکلات ترافیکی و آلودگی هوا دامن می‌زند. وابستگی به سوخت‌های فسیلی و عدم توجه به منابع انرژی تجدیدپذیر، می‌تواند ایران را در آینده با بحران‌های جدی در زمینه تأمین انرژی روبه‌رو کند. کشورهای پیشرفته در حال سرمایه‌گذاری سنگین در پروژه‌های انرژی‌های پاک هستند، اما ایران هنوز با چالش‌هایی مانند ناکارآمدی در مدیریت منابع انرژی مواجه است. این موضوع می‌تواند موجب افزایش هزینه‌های انرژی در آینده و کاهش پایداری اقتصادی شود.
آیا زمان تغییر فرا رسیده است؟
قیمت بنزین در ایران شاید در حال حاضر به عنوان یک مزیت اقتصادی در نظر گرفته شود اما این وضعیت نمی‌تواند تا ابد ادامه یابد. تغییرات جهانی در قیمت انرژی، تحریم‌های اقتصادی و مشکلات زیست‌محیطی ممکن است ایران را مجبور کند تا سیاست‌های جدیدی را در زمینه انرژی اتخاذ کند. در این راستا، لازم است که دولت ایران به سمت مدیریت پایدار منابع انرژی حرکت کرده و با استفاده از فناوری‌های جدید، وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد. در غیر این صورت، تبعات منفی این سیاست‌ها در آینده بیشتر از مزایای آن خواهد بود.
