محمد جواد خلیلی: مصرف بنزین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مصرف انرژی در هر کشور، همواره تأثیرات گسترده‌ای بر مسائل اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی داشته است. تفاوت‌های فاحش در میزان مصرف سوخت میان کشورهای مختلف، به‌ویژه در کشورهای هم‌مرز، نشان‌دهنده تأثیر عوامل متعددی چون سیاست‌های داخلی، الگوهای مصرف و ساختارهای حمل‌ونقل عمومی است. ایران و ترکیه به‌عنوان دو کشور همسایه در این زمینه نمونه‌هایی جالب و قابل تأمل هستند. در حالی که ایران با 20 میلیون خودرو، روزانه 80 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کند، ترکیه با 22 میلیون خودرو تنها 8.33 میلیون لیتر سوخت مصرف می‌کند. این تفاوت‌های چشمگیر، عواملی مانند قیمت سوخت، الگوهای حمل‌ونقل، توسعه زیرساخت‌ها و مسائل زیست‌محیطی را تحت تأثیر قرار داده است.
در این خبر، به بررسی دلایل این تفاوت‌ها و تبعات آن بر زندگی روزمره مردم، محیط‌زیست و اقتصاد هر دو کشور پرداخته خواهد شد. همچنین، راه‌حل‌های پیشنهادی برای بهبود وضعیت مصرف سوخت در ایران بررسی خواهد شد. با توجه به نیاز روزافزون کشور به منابع انرژی و تغییرات اقلیمی جهانی، مدیریت بهینه مصرف سوخت امری حیاتی به نظر می‌رسد.
تفاوت‌های شگرف در مصرف بنزین: تحلیل عواملی که اثرگذارند
به گزارش روزنامه «نقش اقتصاد» میزان مصرف بنزین در هر کشور به مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بستگی دارد. به‌طور خاص، در ایران و ترکیه، این عوامل به شکلی متفاوت عمل کرده‌اند. تفاوت در قیمت سوخت، شرایط اقتصادی، ساختار حمل‌ونقل عمومی و میزان دسترسی مردم به خودروهای شخصی، همگی به‌شکل‌گیری این تفاوت بزرگ در میزان مصرف سوخت کمک کرده‌اند.
در ایران، قیمت بنزین یکی از مهم‌ترین عوامل تشویق‌کننده برای مصرف بالا است. با وجود اینکه قیمت جهانی سوخت در حال افزایش است، ایران به‌دلیل سیاست‌های یارانه‌ای خود، همچنان بنزین را با قیمتی بسیار پایین‌تر از بازار جهانی عرضه می‌کند. این موضوع باعث می‌شود که مردم به‌جای استفاده از حمل‌ونقل عمومی، به خودروهای شخصی خود روی بیاورند. در نتیجه، میزان مصرف سوخت در ایران نسبت به سایر کشورها بالاتر است. این سیاست یارانه‌ای در ترکیه وجود ندارد و مردم به دلیل قیمت بالاتر بنزین، ترجیح می‌دهند از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند و از خودروهای شخصی کمتر بهره‌برداری کنند.
قیمت بنزین و تأثیر آن بر الگوهای مصرف: چرا ایران متفاوت است؟
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های میان ایران و ترکیه در مصرف بنزین، به سیاست‌های قیمت‌گذاری بنزین برمی‌گردد. در ایران، قیمت پایین بنزین به‌عنوان یک عامل مهم در افزایش تقاضا برای خودروهای شخصی عمل می‌کند. این مسأله به‌ویژه در شرایطی که کیفیت و گستردگی حمل‌ونقل عمومی در بسیاری از شهرهای ایران پایین است، باعث می‌شود مردم برای جابجایی‌های روزانه خود بیشتر به خودروهای شخصی وابسته شوند. در واقع، قیمت پایین سوخت در ایران به‌عنوان یک مشوق برای استفاده بیشتر از خودروهای شخصی و مصرف بیش از حد بنزین عمل می‌کند.
در مقابل، در ترکیه قیمت سوخت به‌طور قابل‌توجهی بالاتر است و همین امر باعث شده تا بسیاری از مردم برای کاهش هزینه‌های روزانه خود از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. در ترکیه، دولت نه‌تنها به حمل‌ونقل عمومی توجه بیشتری دارد، بلکه برای مردم، استفاده از سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی مانند مترو، اتوبوس و قطار، از نظر مالی به‌صرفه‌تر از استفاده از خودروهای شخصی است. این تفاوت در قیمت بنزین، در نهایت تأثیر زیادی بر الگوهای مصرف سوخت و استفاده از خودروهای شخصی در هر دو کشور دارد.
حمل‌ونقل عمومی: راهکاری برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی
یکی از عوامل اساسی که می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش مصرف سوخت در ایران داشته باشد، توسعه حمل‌ونقل عمومی است. در ایران، به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران، سیستم حمل‌ونقل عمومی با مشکلات زیادی روبه‌رو است. مترو، اتوبوس‌ها و سایر وسایل حمل‌ونقل عمومی به‌اندازه کافی در دسترس مردم قرار ندارد و بسیاری از شهروندان برای جابجایی‌های روزانه خود مجبور به استفاده از خودروهای شخصی هستند. این وضعیت نه‌تنها مصرف سوخت را افزایش می‌دهد، بلکه باعث افزایش ترافیک، آلودگی هوا و مصرف بیش‌ازحد منابع انرژی می‌شود.در ترکیه، حمل‌ونقل عمومی به‌شکل گسترده‌تری توسعه یافته است. در استانبول و دیگر شهرهای بزرگ ترکیه، سیستم حمل‌ونقل عمومی با کیفیت بالا و به‌طور مؤثر عمل می‌کند. مردم به‌ویژه در شهرهای بزرگ، ترجیح می‌دهند از اتوبوس‌ها، مترو و سایر وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند تا هزینه‌های خود را کاهش دهند و از ترافیک سنگین جلوگیری کنند. این مدل موفق از توسعه حمل‌ونقل عمومی در ترکیه می‌تواند الگوی مناسبی برای ایران باشد، به‌ویژه در شرایطی که مشکلات حمل‌ونقل عمومی و مصرف سوخت بالا در کشور رو به افزایش است.
آلودگی هوا و بحران‌های زیست‌محیطی: تهدیدات ناشی از مصرف بالا
افزایش مصرف سوخت و به‌ویژه بنزین، علاوه بر مسائل اقتصادی، تهدیدات جدی برای محیط‌زیست به‌ویژه آلودگی هوا ایجاد می‌کند. در ایران، مصرف بالای بنزین و خودروهای شخصی موجب شده است که آلودگی هوای شهرهای بزرگ به یک بحران زیست‌محیطی تبدیل شود. در پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ، میزان آلاینده‌ها در فصول سرد سال به‌شدت افزایش می‌یابد و این مسأله نه‌تنها سلامت عمومی را تهدید می‌کند بلکه بر تغییرات اقلیمی نیز اثرات منفی می‌گذارد. در این میان، کاهش مصرف سوخت و افزایش استفاده از حمل‌ونقل عمومی می‌تواند به‌طور مؤثری از شدت این بحران‌ها بکاهد.در ترکیه، به‌دلیل مصرف پایین‌تر سوخت و توجه به حمل‌ونقل عمومی، میزان آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کمتر از ایران است. ترکیه با توجه به توسعه حمل‌ونقل عمومی و کاهش استفاده از خودروهای شخصی، موفق شده تا در کاهش آلاینده‌ها و بهبود کیفیت هوای شهری به نتایج مثبت‌تری دست یابد. ایران باید برای کاهش آلودگی هوا و جلوگیری از بحران‌های زیست‌محیطی ناشی از مصرف سوخت بالا، به توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی توجه بیشتری داشته باشد و سیاست‌های مناسب‌تری برای کاهش مصرف سوخت تدوین کند.
راهکارکاهش مصرف بنزین در ایران
برای کاهش مصرف سوخت در ایران، نیاز به اصلاحات اساسی در سیاست‌های داخلی و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی است. اصلاح قیمت‌گذاری سوخت، کاهش یارانه‌های بنزین و بهبود سیستم حمل‌ونقل عمومی می‌تواند به کاهش وابستگی مردم به خودروهای شخصی کمک کند. همچنین، دولت می‌تواند با تشویق به استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی، گام‌های مؤثری در راستای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی بردارد.علاوه بر این، افزایش آگاهی عمومی در زمینه‌های مصرف بهینه سوخت، استفاده از حمل‌ونقل عمومی و توسعه فناوری‌های نوین در صنعت خودرو می‌تواند به ایجاد فرهنگی جدید در استفاده از انرژی و کاهش مصرف بنزین کمک کند. با اتخاذ این سیاست‌ها و اقدامات، ایران می‌تواند گام‌های مهمی در راستای کاهش مصرف سوخت و حفظ منابع انرژی بردارد و در عین حال، به کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت زندگی مردم دست یابد.
